Ontsteking van het rotsbeen
Het os petrosum, ofwel rotsbeen, is het been dat aan de zijkant van het hoofd ligt en de structuren van het binnenoor bevat. Een ontsteking van het rotsbeen wordt ook wel petrositis genoemd. Een dergelijke ontsteking ontstaat door uitbreiding van een infectie van de structuren van het binnenoor. Het komt zelden voor en vrijwel alleen bij kleine kinderen.
Bent u huisarts of praktijkmanger?
Benieuwd hoe hybride zorg uw praktijk of post kan ondersteunen?
In de whitepaper leest u alles over de mogelijkheden van hybride zorg.
Oorzaak
Een ontsteking van het rotsbeen is het gevolg van een uitbreiding van een infectie elders in het oor. De infectie breidt zich uit van de luchtcellen van de processus mastoïdeus naar het rotsbeen. Luchtcellen zijn talrijke kleine holtes in de processus mastoïdeus, het uitstekende deel van het rotsbeen achter het oor. De luchtcellen staan met elkaar in verbinding en komen uit in het middenoor. Een ontsteking van het mastoïd volgt normaal gesproken op een acute otitis media bij patiënten met veel luchtcellen.
Verschijnselen
Een ontsteking van het rotsbeen gaat gepaard met een kramp-achtige hoofdpijn achter de ogen. Eén van de zenuwen die de oogspieren bedient (de nervus abducens) kan door de zwelling bekneld raken, waardoor de spier verlamd raakt, met beperkte oogbewegingen tot gevolg. Een combinatie van afscheiding uit het oor, pijn rond de ogen en dubbelzien wordt het syndroom van Gradenigo genoemd. Tot de overige symptomen van een ontsteking van het rotsbeen behoren duizeligheid, koorts en gevoelsverlies in het gezicht, wat het gevolg is van een kortdurende aantasting van gezichtszenuwen.
Diagnose
De diagnose wordt gesteld op basis van de ziektegeschiedenis en lichamelijk onderzoek van de patiënt. Een pijnlijke en hardnekkige afscheiding uit het oor die diep in het binnenoor wordt gevoeld na een volledige behandeling voor otitis media of na de operatieve verwijdering van bot uit de processus mastoideus, vormt een indicatie voor de diagnose. Onderzoeken die nodig kunnen zijn, zijn röntgenfoto's, een CT-scan en een MRI-scan.
Behandeling
Als er in het rotsbeen een ontsteking zit waarbij pus wordt gevormd, moet dit bot geopend worden om het pus te laten wegvloeien. Na het afvoeren van het pus worden antibiotica voorgeschreven. In ernstige of steeds terugkerende gevallen van ontsteking van het rotsbeen kan een operatieve ingreep noodzakelijk zijn. Wanneer er sprake is van een verspreiding van huidcellen van de middenoorholte (cholesteatoom) naar het rotsbeen, kan eveneens een operatie nodig zijn. Bij deze operatie wordt de route van de gezichtszenuw veranderd of worden de binnenoorstructuren verwijderd.
Complicaties
Tot de complicaties van een ontsteking van het rotsbeen behoren het telkens opflakkeren van een onvoldoende genezen ontsteking en meningitis, veroorzaakt door verspreiding van de infectie naar de hersenvliezen. Cholesteatoom kan een complicerende factor zijn bij een ontsteking van het rotsbeen doordat het de omliggende gebieden aantast.
Meer informatie
(Engels) Informatie van de National Library of Medicine met informatie over mastoïditis (USA)
www.nlm.nih.gov
(Engels) Online-encyclopedie met informatie over mastoïditis (USA)
www.emedicine.com
(Engels) Online-encyclopedie met informatie over mastoïditis (USA)
health.allrefer.com
Broek van den P, Feenstra L. (2004) Zakboek keel-, neus- en oorheelkunde, tiende herziene druk. Acco, Leuven/Voorburg.
Al-Ammar, A.Y. (2001 Apr), Recurrent temporal petrositis, Journal of Laryngology and Otology, vol. 115, no. 4, pp. 316-8.
Austin, D.F. (1991), Acute Inflammatory Diseases of the Middle ear, in: Ballenger, J.J., (ed), Diseases of the Nose, Throat, Ear, Head and Neck, 14th ed., Lea & Febiger, London.
Burton, M. (2000), Complications of Otitis Media, in: Burton, M. (ed), Hall and Collman’s Diseases of the Ear, Nose and Throat, 15th ed., Harcourt Brace Company Limited.
Motamed, A. & Kalan, A. (2000), “Gradenigo's syndrome”, Postgraduate Medical Journal, vol. 76, pp. 559-560.