Onderzoek van de reflexen
Reflexen zijn onwillekeurige reacties van het lichaam op prikkels. Receptoren herkennen bepaalde prikkels en sturen ze via sensibele zenuwbanen door naar het centrale zenuwstelsel. Daar wordt de prikkel ontvangen en verwerkt en er wordt een opdracht gegeven tot een bepaalde reactie.
Deze opdracht wordt via de motorische zenuwbanen naar de organen gestuurd, die de opdracht vervolgens uitvoeren. Deze reactie wordt reflex genoemd. Het testen van de reflexen zegt iets over de samenwerking tussen deze verbindingen.
Bent u huisarts of praktijkmanger?
Benieuwd hoe hybride zorg uw praktijk of post kan ondersteunen?
In de whitepaper leest u alles over de mogelijkheden van hybride zorg.
Er zijn drie soorten reflexen:
- De spierrekkingsreflexen: door een snelle rekking van een pees wordt er een samentrekking, en dus een beweging van een spier veroorzaakt.
- De huidreflexen: door de aanraking van de huid wordt een samentrekking, en dus een beweging van de huid veroorzaakt.
- De pathologische reflexen: er ontstaan alleen samentrekkingen van de spieren als er een beschadiging van het zenuwstelsel is. Deze reflexen zijn normaal bij pasgeborenen maar horen bij volwassenen niet meer aanwezig te zijn.
Indicatie voor het onderzoek van de reflexen
Het onderzoek van de reflexen hoort thuis bij het algemene neurologisch onderzoek en is belangrijk bij alle aandoeningen van het zenuwstelsel. Het helpt vooral te bepalen of de aandoening betrekking heeft op hoog (hersenen) of laag (ruggenmerg, hersenstam) gelegen neuronen (zenuwcellen).
De meest voorkomende indicatie is het onderzoek van de knie- en achillespeesreflex bij verdenking op een hernia.
Het uitvoeren van het onderzoek van de reflexen
Reflexen kunnen het best worden opgewekt als iemand ontspannen is. Er zijn verschillende manieren om reflexen op te wekken.
Om de spierrekkingsreflexen te testen, wordt een reflex opgewekt door voorzichtig met een rubberen hamertje op de betreffende pees te tikken. Links en rechts worden altijd met elkaar vergeleken. De reflexen worden afgezet op een schaal van 0 tot 4. De schaal ziet er als volgt uit:
- 0: Geen reflex.
- 1: Lage reflex.
- 2: Normale reflex.
- 3: Hoge reflex.
- 4: Hoge reflex met clonus (oftewel een serie korte ritmische contracties).
Bron: www.vaardighedenindegeneeskunde.nl
De huidreflexen worden opgewekt door met een stomp voorwerp over de huid te strijken en op die manier een reflex op te wekken. De huidreflexen worden niet gegradeerd. Er wordt alleen gekeken of de reflex wel of niet op te wekken is.
Dit geldt ook voor de pathologische reflexen.
Evaluatie van het onderzoek van de reflexen
Als een reflex niet opgewekt kan worden, kan dit wijzen op:
- Een beschadiging van een zenuw.
- Een beschadiging in het centrale zenuwstelsel.
- Een dwarslaesie.
- Een coma.
- Een aangeboren afwijking.
- Een spierziekte.
Als een reflex juist heel sterk aanwezig is en/of samengaat met een clonus kan er een beschadiging zijn van de hoog gelegen motorische neuronen, in het centraal zenuwstelsel. Dit kan optreden bij een hersenbloeding of een herseninfarct.
Huidreflexen kunnen bij beschadiging van motorische neuronen helpen bepalen of het hierbij gaat om centraal gelegen (dus in de hersenen) of perifeer gelegen (dus in het ruggenmerg of hersenstam) motorische neuronen. Ze bewijzen bovendien goede diensten bij het onderzoek van mensen met ruggenmergletsel en andere specifieke aandoeningen van het ruggenmerg.
Ook het optreden van pathologische reflexen, oftewel primitieve reflexen op volwassen leeftijd, kan wijzen op een afwijking in het functioneren van het zenuwstelsel. Meestal betreft het hierbij de hersenschors, maar er kan ook een groter gebied bij betrokken zijn.
Om de juiste diagnose te stellen, is het hele neurologisch onderzoek van belang. Vaak is aanvullend onderzoek nodig.
Meer informatie
Informatie over reflexen bij pasgeborenen
www.mijnkinderarts.nl/baby/onderzoek-baby-na-geboorte/reflexen.htm
Belangrijke bronnen
Informatie over het neurologisch onderzoek
www.vaardighedenindegeneeskunde.nl