Kaliumtekort (Hypokaliëmie)
Kalium is een mineraal. In bijna alle voedingsproducten zit kalium. Het zit vooral in fruit en groenten, aardappelen, vlees, brood en melkproducten.
Dieetzout bevat vaak kalium in plaats van natrium. Het wordt gebruikt door mensen die minder keukenzout (natrium) willen innemen in verband met bijvoorbeeld hoge bloeddruk. Ook sommige broodsmeersels en gezondheidsdrankjes die met het oog op een hoge bloeddruk verkocht worden, zijn rijk aan kalium.
Deze tekst gaat over de oorzaken en behandeling van kaliumtekort.
Bent u huisarts of praktijkmanger?
Benieuwd hoe hybride zorg uw praktijk of post kan ondersteunen?
In de whitepaper leest u alles over de mogelijkheden van hybride zorg.
Waar is kalium voor nodig?
Kalium speelt een rol bij het regelen van de vochthuishouding en de bloeddruk. Kalium verlaagt de bloeddruk. Ook is kalium nodig voor de geleiding van de prikkels langs de zenuwen en de werking van de spieren.
Dagelijkse hoeveelheid kalium
De Gezondheidsraad heeft geen aanbevolen hoeveelheden voor kalium opgesteld. Als iemand met gezonde nieren meer kalium binnenkrijgt dan nodig is, plast hij het teveel aan kalium uit. Of het verdwijnt het met de ontlasting.
Hypokaliëmie
Als de kaliumspiegel in het bloed te laag is, noemen we dit hypokaliëmie. Dit komt zelden doordat iemand te weinig kalium binnenkrijgt met de voeding.
Oorzaken
Hypokaliëmie kan ontstaan door:
- overgeven
- diarree
- bepaalde plasmiddelen
- afwijkingen van de bijnier, zoals de ziekte van Conn
- overmatig gebruik van laxeermiddelen
- overmatig eten van drop of zoethout of drinken van kruidenthee met zoethout
- een ontregelde diabetes
Verschijnselen
Bij een lichte hypokaliëmie zijn er geen specifieke verschijnselen. Als de kaliumspiegel verder daalt, kunnen de volgende klachten optreden:
- spierzwakte
- spierpijn of krampen
- vermoeidheid
- misselijkheid of braken
- verstopping van de darmen
- hartritmestoornissen
Diagnose
Op grond van de klachten en de medische voorgeschiedenis kan een arts denken aan een hypokaliëmie. In het bloed kan het kaliumgehalte bepaald worden. Ook kan een hartfilmpje gemaakt worden.
Behandeling
Hypokaliëmie kan worden behandeld met kaliumtabletten. Soms is het voldoende om te stoppen met geneesmiddelen die een hypokaliëmie veroorzaken. Deze worden dan vervangen door medicijnen die dit effect niet hebben. Daarbij kan iemand dan het best kaliumrijke voeding eten.
Bij een ernstig tekort wordt kalium via een infuus toegediend. In het bloed zal dan regelmatig de kaliumspiegel worden bepaald om te voorkomen dat de kaliumspiegel te hoog wordt.
Complicaties
Hypokaliëmie kan in ernstige gevallen levensbedreigend zijn. Het kan namelijk leiden tot een hartstilstand of tot een verlamming van de ademhalingsspieren.
Meer informatie
Informatie van het Voedingscentrum
www.voedingscentrum.nl/kalium
(Engelse) informatie
www.nlm.nih.gov/hypokalemia
Singer, G.G. and Brenner, B.M. (2001), Fluid and Electrolyte Disturbances, in:
Braunwald, E., Fauci, A.S., Kasper, D.L., Hauser, S.L., Longo, D.L. and
Jameson, J.L. (eds), Harrison’s Principles of Internal Medicine, 15th ed, vol. 1,
McGraw-Hill, New York.