Het hart van de baby voor en na de geboorte
Het hart en de bloedvaten zijn de eerste organen die zich in een ongeboren vrucht ontwikkelen. In de achtste week van de zwangerschap functioneert het volledig gevormde hart al. Dan is op de echo te zien dat het klopt.
Tijdens de zwangerschap is de bloedsomloop en de bouw van het hart echter anders dan bij een pasgeborene of een volwassene. Dit komt doordat de longen van een foetus nog niet werken. Zolang het kind in de baarmoeder zit, krijgt het zuurstof en voedingsstoffen via de placenta. De longen beginnen pas bij de geboorte te functioneren. Dat gaat samen met grote veranderingen in het hart en de bloedsomloop.
Het hart van een foetus bestaat al uit twee boezems en kamers . De wand tussen de boezems is echter nog niet gesloten, de boezems staan met elkaar in verbinding. De opening tussen de boezems wordt foramen ovale genoemd.
Ook tussen de longslagader en de grote lichaamsslagader is een open verbinding. Deze heet de ductus Botalli. Deze verbindingen sluiten normaal gesproken als de ademhaling op gang komt na de geboorte. Dan ontstaan twee bloedsomlopen: van de longen
(de kleine bloedsomloop) en van het lichaam (de grote bloedsomloop).
Bent u huisarts of praktijkmanger?
Benieuwd hoe hybride zorg uw praktijk of post kan ondersteunen?
In de whitepaper leest u alles over de mogelijkheden van hybride zorg.
De hartslag van de foetus
Het hart van een foetus klopt met een snelheid van 120 tot 160 slagen per minuut. In het begin van de zwangerschap klopt het hart meestal sneller dan later in de zwangerschap. Er treden voortdurend kleine veranderingen op in de snelheid waarmee het hart klopt. Deze schommelingen worden veroorzaakt door omstandigheden in de omgeving van de foetus zelf, maar ook door uitwendige prikkels. Zo kan de snelheid toenemen als de moeder angstig is of koorts heeft.
Het hart kan ook te langzaam kloppen. Dit kan bijvoorbeeld voorkomen bij een zuurstoftekort tijdens de bevalling. Maar ook door samentrekkingen van de baarmoeder, beknelling van het hoofdje van de foetus of door medicijnen die de moeder gebruikt.
Het hart van de pasgeborene
Na de eerste ademhaling sluit de verbinding tussen de longslagader en lichaamsslagader. Vervolgens komt de kleine bloedsomloop op gang. Ook de opening in de wand tussen de boezems sluit na de geboorte. Meestal zijn deze verbindingen binnen twee weken na de geboorte dicht.
De hartslag van de pasgeborene kan variëren van 100 tot 160 slagen per minuut. Hoe ouder de baby, hoe rustiger het hart klopt. Voor kinderen ouder dan 3 maanden is dat zo’n 90 tot 120 slagen per minuut.
Aandoeningen door niet sluiten van de verbindingen
Als de verbinding tussen de slagaders (de ductus Botalli) niet sluit, wordt gesproken over een open ductus Botalli. Bij te vroeg geboren baby’s komt dit vaker voor dan bij op tijd geboren baby’s.
Als de ductus Botalli niet sluit, kan dat leiden tot zuurstoftekort. Het kind is dan moe, drinkt slecht en kan zelfs blauw zien. De arts hoort een typische hartruis. Een open ductus Botalli moet verholpen worden. Soms kan dat met medicijnen, soms is een operatie nodig.
Ook komt het voor dat de opening in de wand tussen de boezems open blijft. Dit wordt een atriumseptumdefect (ASD) genoemd. Een ASD kan klein zijn en zonder enige verschijnselen. Het wordt dan bijvoorbeeld ontdekt omdat er een hartruis te horen is. Bij een groot ASD kunnen er ook klachten van zuurstoftekort ontstaan. Dan kan een operatie nodig zijn.
Meer informatie
Informatie over aangeboren hartafwijkingen
www.hartstichting.nl/hart_en_vaten/hartziekten/aangeboren_hartafwijking/
Website van Patiëntenvereniging Aangeboren Hartafwijkingen
www.aangeborenhartafwijking.nl/client/15/?websiteid=15&contentid=4487
Informatie van de afdeling kindercardiologie van de Universiteit van Leuven
www.uzleuven.be/congenitale-cardiologie-volwassenen/pati%C3%ABntenbrochures
Gray, H. (2000), Anatomy of the Human Body. 20th Ed, Philadelphia: Lea & Febiger, Philadelphia.