Functie van de hersenen
De hersenen zijn het belangrijkste deel van het menselijk lichaam. Ze vervullen talrijke functies. Ze zijn de zetel van de intelligentie en coördineren alle zintuiglijke waarnemingen zoals voelen, ruiken, proeven, horen en zien. Verder zijn de hersenen bepalend voor het gedrag en het maken van verschillende lichaamsbewegingen. Dankzij de hersenen kun je denken, woorden vormen en gebruiken, lezen, schrijven, je een voorstelling van iets maken, iets tot stand brengen en ervan genieten.
Bent u huisarts of praktijkmanger?
Benieuwd hoe hybride zorg uw praktijk of post kan ondersteunen?
In de whitepaper leest u alles over de mogelijkheden van hybride zorg.
De functies van de hersenen
De hersenen hebben tal van functies. Het verlengde merg (onderdeel van de hersenstam) bevat verscheidene groepjes zenuwcellen (nuclei) die bepalend zijn voor het controleren van verschillende lichaamsfuncties. Het verlengde merg is betrokken bij het reguleren van het hartritme, de kracht waarmee het hart zich samentrekt en de diameter van de bloedvaten, evenals het zich bewust zijn van de stand van gewrichten en spieren (proprioceptie). Tot de overige functies van het verlengde merg behoort het regelen van allerlei lichaamsreacties, zoals braken, hoesten en niezen. De pons (een ander onderdeel van de hersenstam) is betrokken bij het in stand houden van de normale ademhalingssnelheid.
De kleine hersenen (cerebellum) zijn betrokken bij de coördinatie van allerlei spierbewegingen en het in stand houden van lichaamshouding en evenwicht.
De hypothalamus (onderdeel van de tussenhersenen) zorgt voor het reguleren van de lichaamstemperatuur, het onder controle houden van emoties en gedrag en de aanmaak van chemische boodschappers (hormonen) als oxytocine en antidiuretisch hormoon. Ook het autonome zenuwstelsel staat onder controle van de hypothalamus.
De thalamus (onderdeel van de tussenhersenen) dient als doorgeefluik van informatie over allerlei zintuiglijke waarnemingen. Daarnaast speelt de thalamus een sleutelrol bij het leerproces, het geheugen en de controle over emoties.
De hersenschors speelt een belangrijke rol bij het waarnemen van pijn en temperatuur, bij het voelen, zien, horen, proeven en ruiken en is betrokken bij het in gang zetten en beheersen van opzettelijke – zogeheten willekeurige – bewegingen. De hersenschors speelt een cruciale rol in het vermogen tot lezen, schrijven, nadenken, leren, fantaseren, zich dingen herinneren en muziek componeren. De grote hersenen worden ook wel beschouwd als de zetel van de intelligentie.
Het limbische systeem wordt gezien als de emotionele hersenen, omdat het emotionele reacties doorgeeft. Ook speelt het een belangrijke rol bij het onthouden van dingen en het zich voor de geest halen van voorvallen (het verwerken van herinneringen).
De invloed van groei en training
De groei van de hersenen is vrijwel voltooid bij de geboorte, aan het begin van de neonatale fase. De ontwikkeling van de hersenen gaat echter het leven lang door. Veel hersenfuncties, zoals zien, denken, redeneren en herinneren, zijn nog niet volledig tot ontplooiing gekomen ten tijde van de geboorte of in de eerste levensjaren, maar ontwikkelen zich verder naarmate de leeftijd vordert.
De hersenen bezitten een speciaal vermogen om te veranderen, zich aan te passen en te leren van informatie uit de omgeving. Hierdoor is iemand in staat kennis op te doen en vaardigheden te verwerven door onderwijs, ervaring of oefening.
De gevolgen van ziekte of letsel
De functie van de hersenen kan worden aangetast door hersenbeschadiging of ziekte. Hersenbeschadiging is meestal het gevolg van hoofdletsel waarbij de hersenweefsels verplaatst of bekneld raken. De gevolgen van letsel voor het functioneren van de hersenen hangt af van de plaats van de hersenbeschadiging. Zo kan beschadiging van het verlengde merg leiden tot onregelmatige ademhaling en hartritmestoornissen, terwijl letsel aan de kleine hersenen verlies van spiercoördinatie tot gevolg kan hebben. Dit manifesteert zich in een wankele gang en het onvermogen om bepaalde bewegingen te maken. Letsel aan de grote hersenen kan leiden tot afasie, het onvermogen om taal te gebruiken en/of te begrijpen.
De functies van de hersenen kunnen ook zijn aangetast door ernstige stoornissen in de ontwikkeling (zoals cerebral palsy), degeneratieve aandoeningen (zoals de ziekte van Parkinson en de ziekte van Alzheimer), aangeboren afwijkingen (zoals microcefalie en hydrocefalie), infectieziekten (zoals aids) en hersentumoren.
De gevolgen van het ouder worden
Tijdens de eerste levensjaren groeien de hersenen in hoog tempo. De hersenmassa begint echter af te nemen vanaf het moment dat iemand volwassen is. Hierdoor verandert het vermogen van de hersenen om informatie te verwerken. Na de leeftijd van zeventig jaar worden de hersenen broos. Er kan bij ouderen sprake zijn van een betrekkelijk snelle aantasting van de besluitvaardigheid, de waarneming en het geheugen. Deze gevolgen van het ouder worden voor de hersenfunctie kunnen echter ook worden toegeschreven aan verschillende aandoeningen, zoals depressie en de ziekte van Alzheimer.
Meer informatie
Informatie van de Hersenstichting Nederland
www.hersenstichting.nl
Anatomie hersenen van de Hersenstichting
www.hersenstichting.nl
www.hersenstichting.nl
Informatie over de hersenen
nl.wikipedia.org/wiki/Hersenen
nl.wikipedia.org/wiki/Centraal_zenuwstelsel
(Engels) Informatie over veranderingen in het ouder wordende brein (USA)
www.merck.com
(Engels) Informatie over de werking van de hersenen (USA)
www.merck.com
(Engels) Uitleg over werking, bouw van de hersenen en tumoren (USA)
www.cancerhelp.org.uk
Marieb, E.N. (1998), Human Anatomy & Physiology, 4th ed, Benjamin/Cummings Publishing Company, California.
Waugh, A. and Grant, A. (2001), Ross and Wilson Anatomy and Physiology in Health and Ilness, Harcourt Publishers, London.