Foliumzuurtekort

Wat is foliumzuur?

Foliumzuur is een essentiële vitamine. Essentiële vitamines worden niet in het lichaam gemaakt. We moeten ze met de voeding binnenkrijgen. Foliumzuur behoort tot het vitamine B-complex. Deze vitaminen zijn oplosbaar in water. Foliumzuur wordt ook wel vitamine B11 genoemd.

Foliumzuur zit in veel voedingsmiddelen. Het zit vooral in groene groenten, zoals spinazie, spruitjes en broccoli. Ook komt het voor in rundvlees, aardappelen, volkorenbrood en melkproducten.

Er zijn perioden dat extra foliumzuur nodig is, bijvoorbeeld tijdens de zwangerschap. In die situatie is het niet mogelijk voldoende foliumzuur met de voeding binnen te krijgen en wordt geadviseerd extra foliumzuur in tabletvorm te slikken.

Bent u huisarts of praktijkmanger?

Benieuwd hoe hybride zorg uw praktijk of post kan ondersteunen? 

In de whitepaper leest u alles over de mogelijkheden van hybride zorg.

Download het whitepaper

Waar is foliumzuur voor nodig?

Foliumzuur is samen met vitamine B12 nodig voor de vorming van rode bloedcellen. Ook speelt het een rol bij de vorming van DNA, ons erfelijk materiaal. Foliumzuur verlaagt de homocysteÏnespiegel in het bloed. Een verhoogde spiegel geeft een verhoogde kans op hart- en vaatziekten. 
Daarnaast speelt foliumzuur een belangrijke rol de vroege ontwikkeling van het ongeboren kind en de groei.

Dagelijkse hoeveelheid foliumzuur

Een volwassene heeft dagelijks 300 microgram foliumzuur nodig. Kinderen hebben minder nodig, afhankelijk van de leeftijd. Door gevarieerd te eten krijgt iemand voldoende foliumzuur binnen. 

Er zijn geen aanwijzingen dat teveel foliumzuur schadelijke effecten heeft. Als iemand foliumzuurtabletten slikt, kan wel een mogelijk tekort aan vitamine B12 ‘gemaskeerd’ worden. Dat betekent dat het vaststellen van een vitamine B12-tekort bemoeilijkt wordt.

Zwangerschap en foliumzuur

Voor vrouwen die zwanger willen worden is het advies om elke dag 0,4 tot 0,5 milligram foliumzuur extra te gebruiken. Dit verkleint het risico op het ontstaan van een ‘open ruggetje’ of een open schedel (anencefalie) bij de baby. Voor vrouwen die al een kindje hebben gekregen met zo’n afwijking is het advies om dagelijks 5 milligram foliumzuur te slikken. 

Het is belangrijk om direct vanaf het begin van de zwangerschap voldoende foliumzuur in het lichaam te hebben. Daarom is het advies om vier weken vóór de bevruchting te beginnen met foliumzuurtabletten. Hiermee moet de zwangere vrouw de eerste tien weken van de zwangerschap nog doorgaan (8 weken na de bevruchting), tot de aanleg van het ruggenmerg en de hersenen is voltooid. 
Deze belangrijke periode vindt plaats als de meeste vrouwen nog niet eens weten dat ze zwanger zijn. Daarom kunnen zij het best meteen beginnen met de inname van extra foliumzuur zodra zij stoppen met anticonceptie.

Foliumzuurtekort

Foliumzuurtekort ontstaat vooral als iemand te weinig foliumzuur via de voeding binnenkrijgt. Een tekort aan foliumzuur kan leiden tot bloedarmoede. Ook kunnen er afwijkingen in het beenmerg ontstaan. 

Door een tekort aan foliumzuur tijdens de zwangerschap kan de aanleg van het zenuwstelsel verstoord worden. Dit worden ook wel neurale buisdefecten genoemd, zoals een open ruggetje of een open schedel. 

Er is nog geen directe relatie aangetoond tussen een foliumzuurtekort en hart- en vaatziekten.

Oorzaken

• Niet gevarieerde of onvoldoende voeding.
• Overmatig alcoholgebruik geeft een verhoogd risico op foliumzuurtekort. Alcohol verstoort de opname van foliumzuur in de darmen.
• Gestoorde opname van voedingsstoffen in de darm (malabsorptie).
• Het gebruik van bepaalde geneesmiddelen, zoals middelen tegen epilepsie en methotrexaat, een middel dat bij reuma gegeven wordt.

Verschijnselen

De meest voorkomende verschijnselen van bloedarmoede door een foliumzuurtekort zijn:

• Vermoeidheid.
• Zwak en lusteloos gevoel.
• Rode, pijnlijke tong.
• Duizeligheid.
• Geen eetlust.
• Misselijkheid.
• Hoofdpijn.

Diagnose

De klachten, de medische voorgeschiedenis en het lichamelijk onderzoek vormen de basis bij het stellen van de diagnose. Daarnaast kan aanvullend onderzoek de diagnose bevestigen. Bloedonderzoek laat een verlaagd hemoglobinegehalte zien. De rode bloedcellen zijn vergroot bij foliumzuurtekort. Het foliumzuurgehalte kan in het bloed worden bepaald.

Behandeling

Bij een foliumzuurtekort krijgt iemand foliumzuurtabletten. Dit foliumzuur wordt gemakkelijker opgenomen dan foliumzuur in voedingsmiddelen. Daarnaast blijft het belangrijk om de gezond en gevarieerd te eten.

Zelfzorg

Een tekort kan worden voorkomen door voedingsmiddelen te gebruiken die rijk zijn aan foliumzuur. Zoals groene groenten, volkorenbrood, vlees en melkproducten. 

Wie zwanger wil worden, kan het best extra foliumzuurtabletten innemen nadat zij is gestopt met haar anticonceptie.

Meer informatie

Informatie van het Voedingscentrum 
www.voedingscentrum.nl/foliumzuur 

Informatie over foliumzuur 
www.vitamine-info.nl/vitamine-b11