Dysorthografie
Dysorthografie is een spellingsstoornis. Het gaat om een primaire leerstoornis. Kinderen met deze stoornis hebben veel moeite om foutloos te schrijven. Ze hebben een spellingsprobleem.
De overkoepelende term voor lees- en spellingsproblemen is dyslexie. Daaronder valt de spellingsstoornis dysorthografie én stoornissen die te maken hebben met lezen en begrijpend lezen. Kinderen met een spellingsstoornis hoeven geen moeite te hebben met lezen. Dus wanneer het alleen om het spellen gaat en het lezen gaat goed, dan heet dat dysorthografie.
Een kind met dysorthografie is minder vaardig in het spellen. In vergelijking met kinderen van gelijke leeftijd, intelligentie en onderwijsniveau.
Bent u huisarts of praktijkmanger?
Benieuwd hoe hybride zorg uw praktijk of post kan ondersteunen?
In de whitepaper leest u alles over de mogelijkheden van hybride zorg.
Oorzaak
Dysorthografie ontstaat door bepaalde afwijkingen in het taalgebied van de hersenen. Dit gebeurt al tijdens de ontwikkeling op jonge leeftijd. De exacte oorzaak van deze taalstoornis is onbekend. Waarschijnlijk spelen erfelijke factoren een rol.
Verschijnselen
De volgende verschijnselen komen voor bij dysorthografie:
- Het maken van veel spellingsfouten. Bijvoorbeeld spelfouten bij het vormen van zinnen. Ze blijven lang steken in het stadium van beginneling.
- Het maken van schrijffouten bij woorden die hetzelfde klinken, maar er verschillend uitzien (zoals rauw en rouw; pijl en peil). Dit heet een visuele stoornis.
- Het maken van schrijffouten bij woorden die bijna gelijk klinken. Ze horen het verschil tussen klanken niet of nauwelijks (zoals deur en duur). Dit is een auditieve stoornis.
- Het toepassen (automatiseren) van spellingsregels is lastig, terwijl kinderen de regels wel begrijpen. Bij iedere situatie moeten ze weer bedenken hoe het ook alweer zat.
- Verwisseling van de volgorde van de letters. Of kinderen voegen per ongeluk een letter toe die verderop in het woord hoort (zoals start en strat).
- Het precies opschrijven wat ze horen (zoals etwie en etui).
- Het schrijven ziet er slordig uit en het lukt niet om een nette bladvulling te maken.
Diagnose
De diagnose is te stellen op basis van:
- De medische voorgeschiedenis.
- Het verhaal van het kind, de verzorgers en de leerkracht.
- De verschijnselen.
- Een intelligentietest.
- De uitslag van specifieke onderzoeken. Zoals lees- en schrijfonderzoeken en geheugen-, aandachts- en concentratietesten.
Het is van belang dat aandoeningen zoals leesstoornissen en gezichts- of gehoorproblemen worden uitgesloten.
Behandeling
De behandeling bestaat uit het geven van informatie en oefeningen. Voor op school zijn er speciale leerhulpmiddelen, zoals de computer en spellingskaarten. Ook de ouders worden bij de behandeling betrokken. Ze kunnen hun kind motiveren, positieve aandacht geven en met hem oefenen. Meestal verbetert een spellingsstoornis op latere leeftijd. Wel is het zo dat bij het aanleren van een nieuwe taal, het probleem zich opnieuw zal voordoen.
Gevolgen
Kinderen zijn op school dagelijks intensief bezig met het schrijven van woorden. Dit moet op de juiste wijze gebeuren. Dit confronteert het kind iedere dag opnieuw met zijn ‘probleem’. Steeds weer ervaart het kind dat hij niet kan wat andere kinderen in de klas wel kunnen. Vaak is het kind even slim of zelfs slimmer en kan het goed (en begrijpend) lezen. En toch lukt het niet om foutloos te schrijven.
Het kind wordt steeds op zijn spelling aangesproken. Dit kan leiden tot onzekerheid, faalangst en weinig zelfvertrouwen. Het kan er zelfs voor zorgen dat het kind het gevoel krijgt dat het nergens goed in is en dat het dom is. Hierdoor kunnen motivatieproblemen (“Ik doe mijn best niet meer, het lukt toch niet.”) ontstaan. Vaak is er tegenzin om naar school te gaan. Daarom is het belangrijk om het kind ook op het sociaal-emotionele vlak goed te ondersteunen.
Tips voor ouders
- Het kind kan er niets aan doen, dus probeer begrip op te brengen.
- Blijf in het kind geloven en moedig het aan.
- Benadruk de dingen die het kind goed kan.
- Heb geduld, de resultaten kunnen sterk wisselen. Leg niet teveel nadruk op de lage cijfers voor spelling; het is belangrijk te aanvaarden dat spelling nooit hoog zal scoren.
- Controleer de schoolagenda. Het vaak slordige schrijven kan de agenda onoverzichtelijk maken, waardoor fouten of misverstanden kunnen optreden.
- Voor leerlingen in het voortgezet onderwijs is de school vaak bereid tot het aanvaarden van een dyslexie/ dysorthografieverklaring. Daardoor kan de school bepaalde regels voor de leerling aanpassen (bijvoorbeeld langer de tijd geven voor toetsen).
Meer informatie
Francks, C., MacPhie, I.L. and Monaco, A.P. (2002), "The Genetic Basis of Dyslexia", Lancet Neurol, vol. 1, no. 8, December, pp. 483-490.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/entrez/query
Medline Plus (2006), Disorder of Written Expression, [Online], beschikbaar via:
www.nlm.nih.gov/medlineplus/ [geraadpleegd op: 6 maart 2006]. (Engels)
Schulte-Korne, G. (2001), “Annotation: Genetics of Reading And Spelling Disorder”, J Child Psychol Psychiatry, vol. 42, no. 8, November, pp. 985-997.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/entrez/
Warnke, A. (1999), "Reading and Spelling Disorders: Clinical Features and Causes", Eur Child Adolesc Psychiatry, vol. 8, pp. 2-12.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/entrez/query.
Boek: ‘Therapie bij dysorthografie en dyslexie’, Auteur: Ludo Cuyvers, 2009.