Achtergebleven wortel van een tand of kies
Van een achterbleven wortel (radix relicta) van een tand of kies wordt gesproken wanneer de wortel van een gebitselement in het bot blijft zitten nadat de rest van het gebitselement verloren is gegaan. Meestal blijft een wortel achter door cariës en afbreken van de tand of kies. In een enkel geval wordt de achtergebleven wortel behouden om als ondersteuning te dienen voor bepaalde typen tandheelkundige prothesen.
Bent u huisarts of praktijkmanger?
Benieuwd hoe hybride zorg uw praktijk of post kan ondersteunen?
In de whitepaper leest u alles over de mogelijkheden van hybride zorg.
Oorzaken
De wortel van een gebitselement kan achterblijven wanneer de rest van het gebitselement door afbraak of een ongeval verloren gaat. Soms blijft de wortel per ongeluk geheel of gedeeltelijk achter wanneer de tandarts een aangetast gebitselement trekt.
Verschijnselen
In veel gevallen veroorzaken achtergebleven wortels van gebitselementen geen symptomen en worden ze bij toeval ontdekt via een röntgenfoto die om andere redenen wordt gemaakt. Soms treedt toch infectie op. Infectie van de achtergebleven wortel leidt in sommige gevallen tot pijn, zwelling en ophoping van pus (abces). In veel gevallen echter wordt het achtergebleven stukje wortel volledig omgeven door bot en dit kan de reden zijn waarom ze niet worden ontdekt. Het gebruik van een prothese over dergelijke verborgen achtergebleven wortels leidt soms tot beschadiging van het weefsel dat de wortel bedekt en daardoor tot ongemak.
Diagnose
De achtergebleven wortels kunnen worden gevonden op basis van de (behandel)geschiedenis van een patiënt en met behulp van een röntgenfoto. Meestal worden deze ingebedde wortels ontdekt wanneer ze geïnfecteerd raken en tot klachten leiden. Sommige patiënten vermelden een geschiedenis van aantasting, verwonding of trekken van gebitselementen in het betrokken gebied. De achtergebleven wortel is duidelijk zichtbaar in de mond of wordt zichtbaar als een zwelling, vooral wanneer de wortel is geïnfecteerd. Scherpe randen van de wortel zijn soms voelbaar wanneer met een vinger over het gebied wordt gestreken. Röntgenfoto’s worden gemaakt om de aanwezigheid van de achtergebleven wortel te bevestigen.
Behandeling
De behandeling van een achtergebleven wortel die klachten geeft is extractie (trekken) van de wortel. Als de wortel onder weefsels verborgen ligt en zich diep binnen de benige holte bevindt, is chirurgische verwijdering nodig. Soms worden bij de behandeling van een geïnfecteerde ingebedde wortel pijnstillers en antibiotica gegeven.
Voordelen
In sommige gevallen worden wortels van gebitselementen opzettelijk niet door de tandarts verwijderd omdat ze kunnen worden gebruikt ter ondersteuning van gebitsprotheses. Zo’n prothese die zowel op wortels als op tandvlees rust wordt een ‘overkappingsprothese’ genoemd. Wanneer de prothese namelijk rust op nog aanwezige tandwortels gaat de resorptie van de kaak minder snel.
Bij gewone kunstgebitten die uitsluitend door het ondergelegen zachte weefsel van de kaken worden ondersteund, neemt de hoogte van het kaakbot voortdurend af als gevolg van botverlies. In het geval van overkappingsprothesen blijft de hoogte van het kaakbot in stand doordat de wortels behouden zijn gebleven. De ingebedde wortels worden behandeld, zodat de gebitsprothesen erop kunnen worden aangebracht; in sommige gevallen worden ze met metaal of hars bedekt om infectie te voorkomen en om ze sterker te maken.
Meer informatie
Laskin, D.M. (1989), 'Extraction of teeth-exodontia', in: Oral and Maxillofacial Surgery-Volume 2, ed. D.M. Laskin, The CV Mosby Company, Missouri.
Zarb, G., Bolender, C., Hickey, J. et al. (1990), 'Teeth supported complete dentures', Boucher’s Prosthodontic Treatment for Edentulous Patients, The CV Mosby Company, Missouri.