Zwachtelen
Door zwachtelen wordt via het huidoppervlak gecontroleerde druk uitgeoefend op de oppervlakkige bloedvaten. Het bloed wordt daardoor gedwongen via dieper gelegen bloedvaten terug naar het hart te stromen. Deze uitoefening van druk is een belangrijk onderdeel van de behandeling van aandoeningen die worden veroorzaakt door een falende bloedstroom in de oppervlakkige bloedvaten. De genezing wordt bevorderd doordat de bloedstroom verbetert en de oppervlakkige bloedvaten ontlast. De medische term voor behandeling met zwachtels is compressietherapie.
Bent u huisarts of praktijkmanger?
Benieuwd hoe hybride zorg uw praktijk of post kan ondersteunen?
In de whitepaper leest u alles over de mogelijkheden van hybride zorg.
bloedvaten. In geval van spataderen zijn de oppervlakkige aderen verwijd waardoor de kleppen die de bloedstroom regelen niet goed functioneren en er minder bloed naar het hart stroomt. Stilstand van bloed in de betrokken bloedvaten kan ertoe leiden dat er vocht weglekt naar de omringende weefsels. Het vocht hoopt zich op in de weefsels en dit kan leiden tot jeuk en de vorming van zweren in het huidgebied boven de afwijkende bloedvaten. Ook in geval van bepaalde vormen van eczeem en bij mensen die lang achtereen staan aanleggen van zwachtels nodig zijn. Behandeling met zwachtels van spataderen en zweren heeft geen invloed op het ziekteproces zelf, maar helpt de verschijnselen te verlichten en complicaties te voorkomen.
Werking
Middels zwachtels wordt gecontroleerde druk uitgeoefend op de oppervlakkige bloedvaten om op die manier het stilstaande bloed uit deze bloedvaten naar de dieper gelegen bloedvaten te dwingen. Het bloed uit de diepere bloedvaten wordt dan naar het hart gestuwd, waardoor de bloedstroom goed blijft en de huid en weefsels rondom deze bloedvaten normaal kunnen functioneren.
In geval van spataderen zijn de oppervlakkige aderen verwijd en kronkelig en het aangedane gebied kan pijnlijk en opgezet zijn. De verwijde aderen kunnen een enkele keer door de huid heen breken en moeilijk te genezen zweren vormen. Behandeling met zwachtels gaat het verwijden van de oppervlakkige aderen tegen door bloed naar de dieper gelegen aderen te persen. Door de continue druk wordt de genezing van bestaande zweren bevorderd en het ontstaan van nieuwe voorkomen. Pijn en zwelling kunnen op deze manier ook aanzienlijk verminderen.
Voor behandeling met zwachtels kan gebruik worden gemaakt van traditioneel elastisch drukverband. Er bestaan verschillende typen die lichte tot zware druk kunnen uitoefenen. Welk type verband wordt gebruikt, hangt af van de hoeveelheid druk die nodig is en van de ernst van de zwelling.
Resultaten
Door zwachtels kan de zwelling en pijn die door spataderen worden veroorzaakt, worden tegengegaan. Dankzij de elasticiteit van het verband is het mogelijk om, ook wanneer de aders slinken, de juiste druk te blijven uitoefenen. Na behandeling nemen de abnormaal verwijde bloedvaten gewoonlijk weer hun oorspronkelijke omvang aan, waardoor het risico op zweervorming wordt beperkt.
Behandeling met zwachtels kan tevens de verschijnselen verlichten van zweren op het been , die meestal worden veroorzaakt door tekortschieten van de bloedstroom in de aders. Deze zweren worden geregeld schoongemaakt en verzorgd, waarna druk wordt uitgeoefend door het verband van de tenen tot de knie om het aangedane been te wikkelen. Door eerst watten op de botuitsteeksels te leggen, kan overmatige druk op die plaatsen worden voorkomen. Behandeling met zwachtels leidt soms zelfs tot volledige genezing van de zweren.
Steunkousen zijn een alternatief voor drukverband bij de behandeling van spataderen en beenzweren, maar kunnen ook preventief worden gebruikt. Het kan nodig zijn het been te laten opmeten om de juiste maat steunkous te bepalen. Als de kous over het been is getrokken, wordt er voldoende druk op de oppervlakkige bloedvaten uitgeoefend om te voorkomen dat spataderen en zweren terugkomen.
Complicaties en bijwerkingen
Onjuiste toepassing van drukverband en steunkousen kan tot problemen leiden. Zo kunnen, door langdurige druk van het verband op botuitsteeksels, zweren ontstaan. In enkele gevallen ontstaat een allergie voor het gebruikte materiaal. Het dragen van een drukverband of steunkousen kan onaangenaam zijn.
Meer informatie
American Academy of Family Physicians – American Family Physician 2003), Managing Lower Extremity Venous Ulcers, [Online], Available: http://www.aafp.org/afp/20030815/tips/12.html [Accessed: 2005, June 20]. (Engels)
Hampton, S. (2003), “Jobst UlcerCARE compression hosiery for venous leg ulcers”, Br J Community Nurs, vol. 8, no. 6, June, pp. 279-283 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/entrez/query.fcgi?cmd=Retrieve&db=pubmed&dopt=Abstract&list_uids=12819587&query_hl=5 (Engels)
Rajendran, S. and Anand, S. (2003), “Design and development of novel bandages for compression therapy”, Br J Nurs, vol. 12, no. 6, March, pp. S20-29 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/entrez/query.fcgi?cmd=Retrieve&db=pubmed&dopt=Abstract&list_uids=12682579&query_hl=5 (Engels)
Coffmann, J.D. and Eberhardt, R.T. (2003), Cutaneous Changes in Peripheral Vascular Disease, in: Freedberg, I.M., Eisen, A.Z., Wolff, K., Austen, K.F., Goldsmith, L.A. and Katz, S.I. (eds), Fitzpatrick’s Dermatology in General Medicine, 6th ed, vol. 1, The McGraw-Hill Companies, Inc., New York. (Engels)
Cotterill, J.A. and Warin, A.P. (1998), General Aspect of Treatment, in: Champion, R.H., Burton. J.L., Burns, D.A. and Breathnach, S.N. (eds), Rook/Wilkinson/Ebling Textbook of Dermatology, 6th ed, vol. 4, Blackwell Science, Oxford. (Engels)
Ferguson, M.W.J. and Leigh, I.M. (1998), Wound Healing, in: Champion, R.H., Burton, J.L., Burns, D.A. and Breathnach, S.N. (eds), Rook/Wilkinson/Ebling Textbook of Dermatology, 6th ed, vol. 1, Blackwell Science, Oxford. (Engels)
Marks, R. (2003), Roxburgh’s Common Skin Diseases, Arnold, London. (Engels)
Odom, R.B, James, W.D. and Berger, T.G. (2000), Andrews’ Diseases of the Skin: Clinical Dermatology, 9th ed, W.B. Saunders Company, Philadelphia. (Engels)
Ryan, T.J. and Burnand, K.G. (1998), Diseases of the veins and Arteries: Leg Ulcers, in: Champion, R.H., Burton. J.L., Burns, D.A. and Breathnach, S.N. (eds), Rook/Wilkinson/Ebling Textbook of Dermatology, 6th ed, vol. 3, Blackwell Science, Oxford. (Engels)
Weedon, D. (2002), Skin Pathology, 2nd ed, Churchill Livingstone, London.
(Engels)