Wittevlekcariës (initiële cariës)
Bij wittevlekcariës zijn afwijkende, witte, kalkachtige vlekken op het tandglazuur aanwezig. Deze vlekken ontstaan als gevolg van door cariës veroorzaakte demineralisatie van de tanden en kiezen. Door de demineralisatie veranderen de optische eigenschappen van het glazuur, waardoor het aangedane gebied witte, kalkachtige vlekjes vertoont. De witte vlekjes zijn de eerste tekenen van de afbraak bij cariës. Daarom worden deze vlekjes ook wel initiële cariës genoemd. Wittevlekcariës leidt uiteindelijk tot het ontstaan van gaatjes in het glazuur.
Dokter Appke voor uw gezondheidsvragen
Bij een langdurige keelpijn wel of niet naar de huisarts? Heeft u een bijsluiter waar u niet uitkomt? Dokter Appke is er voor u!
- Snel én deskundig antwoord op uw gezondheidsvraag
- Online beeldbellen met een huisarts
- Stuur een foto mee van uw klacht
- Uw gegevens zijn veilig en blijven vertrouwelijk
- Ook 's avonds, in het weekend én op feestdagen bereikbaar
Oorzaken
Aangenomen wordt dat wittevlekcariës het gevolg is van de afbraak door een laagje plaque over de tanden of kiezen. Plaque is een verzameling van miljoenen bacteriën, bepaalde eiwitten in het speeksel en voedseldeeltjes. In de plaque wordt het zuur vastgehouden dat door de bacteriën wordt afgescheiden; daardoor raakt het glazuur aan het oppervlak steeds verder aangetast. Door verschillende factoren kan een ophoping van plaque plaatsvinden, waardoor tandcariës ontstaat. Voorbeelden hiervan zijn onder meer:
- slechte mondhygiëne;
- onjuiste techniek van tandenpoetsen;
- slechte algemene gezondheidstoestand.
Door de schadelijke effecten van radiotherapie die wordt toegepast om kankerpatiënten te behandelen, kan het ontstaan van initiële cariës worden versneld. Dit komt doordat de speekselklieren hun functie verliezen en de speekselproductie afneemt. Een gebrek aan speeksel wordt xerostomie genoemd.
Verschijnselen
Wittevlekcariës veroorzaakt gebroken witte, ruwe, onregelmatige plekjes die soms zacht van structuur zijn. Het omringende gezonde glazuur is daarentegen glad, glanzend, doorzichtig en hard. Vaak worden de witte vlekken pas opgemerkt wanneer een duidelijk gat is ontstaan.
Diagnose
Met behulp van gericht onderzoek kan de tandarts de wittevlekcariës opsporen. Hierbij worden de gebitselementen onder speciaal licht onderzocht (diafanoscopie). Ook röntgenfoto's die onder een speciale hoek worden gemaakt, de zogenoemde intra-orale periapicale radiologische opnamen, zijn van nut. Soms worden in combinatie met het radiologisch onderzoek bepaalde kleurstoffen gebruikt om de diepte van de cariës te bepalen.
Behandeling
Wittevlekcariës kan met fluoridelak worden behandeld. Hiermee kan worden voorkomen dat de cariës doorgaat naar de dieper gelegen lagen van de gebitselementen. Door de fluoridelak wordt ook het verzwakte glazuur sterker gemaakt. Ook chemische stoffen zoals chloorhexidine en afdichtende middelen in combinatie met fluoride zijn effectief bij het behandelen van wittevlekcariës. Door afdichtende middelen over de holten en kloven van de tanden aan te brengen, wordt verergering van initiële cariës voorkomen.
Complicaties
Wittevlekcariës kan langzaam doorgaan in het tandbeen (dentine) van de gebitselementen. Van daaruit vindt een verdere verspreiding sneller plaats, waardoor het aangetaste gebitselement pijnlijk en overgevoelig wordt. Vaak wordt cariës van het dentine pas ontdekt als de binnenste pulpa is aangedaan. Dan ontstaat pulpitis, een infectie en pijnlijke ontsteking van de zachte weefsels van het gebitselement.
Dieetadvies
Een gezond dieet is belangrijk om de mondgezondheid en de algehele gezondheid in stand te houden. Verschillende voedingsmiddelen brengen een verschillend risico van tandcariës met zich mee. Suikerhoudende frisdranken en snoepgoed zijn verantwoordelijk voor 50 tot 100 procent van de totale opname aan suikers uit andere bronnen dan melkproducten en zij veroorzaken de meeste schade. Daarom is het algemene advies om het eten van voedingsmiddelen met een hoog suikergehalte te beperken.
Preventie
Wittevlekcariës kan worden voorkomen door een speciale stof, een zogenoemd afdichtmiddel, over de holten en kloven van de gebitselementen aan te brengen. Ontstaan en verergering van cariës kunnen met fluoridetandpasta worden voorkomen. Poetsen na de maaltijd is eveneens van nut voor de preventie van tandcariës. Verondersteld wordt dat fluorhoudende tandpasta ook de remineralisatie bij wittevlekcariës bevordert. Het ontstaan van tandcariës kan worden voorkomen door het gebruik van een monddouche (instrument om de mond met een krachtige straal te spoelen) en van mondwater en tandzijde.
Meer informatie
Ash, M. (1993), Wheeler’s Dental Anatomy, Physiology and Occlusion, 7th edn, W.B. Saunders Company, Philadelphia.
‘Diagnosis and Management of Dental Caries throughout Life’ (2001), NIH Consensus Statement Online, vol. 18, no. 1, 26th-28th March, pp. 1-24.
McComb, D. (2000), ‘Caries-Detector Dyes How Accurate and Useful are they?’ Journal of the Canadian Dental Association, vol. 66, no. 195-198. Available [Online]:
www.cda-adc.ca/jcda/vol%2D66/issue%2D4/195.pdf
McDonald, R.E., Avery, D.R. and Hartsfield, J.K. (2000), ‘Acquired and developmental disturbances of the teeth and associated oral structures’, in: R.E. McDonald and D.R. Avery eds., Dentistry for the Child and Adolescent, 7th edn, Mosby, Missouri.
Shafer, W.G., Hine, M.K. and Levy, B.M. eds. (1993), ‘Developmental disturbances of oral and para-oral structures’, in: A Textbook of Oral Pathology, 4th edn, W.B. Saunders Company, Philadelphia.
Moynihan, P.J. (2002), ‘Dietary advice in dental practice’, Br Dent J 2002, vol 193, no. 10, pp. 563-568. Available [Online]: www.ncbi.nlm.nih.gov/entrez/query.fcgi?cmd=Retrieve&db=PubMed&list_uids=12481178&dopt=Abstract