Verstopte of ondoordringbare urinebuis
Urine stroomt bij het plassen vanuit de blaas via de urinebuis (urethra) naar buiten. Normaal gesproken is de urinebuis een open doorgang, maar deze doorgang kan ook verstopt zijn en dan kan de urine niet wegstromen.
Bent u huisarts of praktijkmanger?
Benieuwd hoe hybride zorg uw praktijk of post kan ondersteunen?
In de whitepaper leest u alles over de mogelijkheden van hybride zorg.
Oorzaken
De urinebuis (urethra) kan worden verstopt door druk van buitenaf, afwijkingen in de urinebuiswand en structuren die zich in de doorgang van de urinebuis bevinden. Afwijkingen in de urinebuiswand zijn onder meer kleppen in het eerste deel van de urinebuis na de blaas, divertikels (zakvormige uitstulpingen), cystische uitzetting van de Cowper-klieren, poliepen en sinussen (instulpingen) en tumoren. De hierdoor veroorzaakte obstructie (verstopping) komt zowel bij een enkele als bij een dubbele urinebuis voor. Tot de andere oorzaken van een verstopte urinebuis behoren urethrastrictuur (vernauwing van de urinebuis) en een valse doorgang. Urethrastrictuur kan een aangeboren defect zijn of het gevolg zijn van letsel aan de urinebuis, medische instrumenten, een operatie en door infectie veroorzaakte ontsteking. Bij balanitis xerotica obliterans bijvoorbeeld (een huidaandoening op latere leeftijd) gaan urethrastrictuur en vernauwing van de uitwendige opening van de urinebuis gepaard. Ten slotte kan de doorgang van de urinebuis worden verstopt door nierstenen of steengruis.
Verschijnselen
De verschijnselen zijn afhankelijk van de mate waarin de urinebuis is verstopt. Is dat slechts gedeeltelijk het geval, dan kunnen verschijnselen achterwege blijven, maar patiënten moeten wel vaker urine lozen dan normaal en ’s nachts kan er sprake kan zijn van bedplassen. Patiënten van wie de urinebuis ernstig is verstopt, hebben het gevoel dat hun blaas constant vol is, ook al proberen zij die steeds weer te ledigen. Blijft de urinebuis langdurig verstopt, dan kan dat leiden tot nierinsufficiëntie als gevolg van de druk in de richting van de nieren, die de opgehoopte urine uitoefent. Sommige patiënten moeten met spoed in het ziekenhuis worden opgenomen omdat zij geen urine kunnen lozen.
Diagnose
De diagnose van een verstopte urinebuis wordt gesteld door te proberen een speciale katheter daarin in te brengen. Met deze zogeheten kalibreerkatheter kan worden bepaald waar de urinebuis is verstopt en hoe groot de doorsnede ervan is. Daarnaast wordt patiënten gevraagd te urineren terwijl zij verbonden zijn met een computer die de snelheid van de urinestroom meet. Ten slotte wordt de urinebuis in beeld gebracht met behulp van mictie-cysto-urethrografie en retrograde urethrografie.
Behandeling
Hoe een verstopte urinebuis wordt behandeld, is afhankelijk van de oorzaak. Stenen en poliepen kunnen met behulp van een cystoscoop worden verwijderd. Patiënten met een urethrastrictuur kunnen zichzelf vaak goed helpen als ze in staat zijn om zichzelf dagelijks één of meerdere keren te katheteriseren. Zijn slechts korte stukjes van de urinebuis vernauwd, dan kan een kleine chirurgische ingreep soms uitkomst bieden. Zijn grotere delen van de urinebuis verstopt of is er sprake van een valse doorgang, dan moet urethroplastiek (operatieve reconstructie van de urinebuis) plaatsvinden. Eventuele infecties worden met antibiotica bestreden.
Prognose
De prognose van een verstopte of ondoordringbare urinebuis is afhankelijk van de oorzaak. Bij balanitis xerotica obliterans bijvoorbeeld ontstaat vaak leukoplakie (witte aanslag) van de glans penis (eikel) die kwaadaardig kan worden waardoor peniskanker ontstaat.
Meer informatie
Fowler, C. (2000), The urethra and penis, in: Russell, R.C.G., Williams, N.S. & Bulstrode, C.J.K. (eds), Bailey & Love’s short practice of surgery, 23rd ed, Arnold, London.
Gallentine ML, Morey AF (2002 May). Imaging of the male urethra for stricture disease, Urology Clinics of North America; vol. 29 no. 2: pp. 361-72.
Koraitim MM (2002 Oct). Re: Core-through urethrotomy using the neodymium: YAG laser for obliterative urethral strictures after traumatic urethral disruption and/or distraction defects: long-term outcome, Journal ofUrology; vol. 168 no. 4 Pt 1: pp. 1507.