Uitstulping van de plasbuis (urethradivertikel)

Een urethradivertikel is een abnormale uitstulping van een deel van de urinebuis. Zo’n divertikel ontwikkelt zich in de wand van de urinebuis, bestaat uit vezelachtig weefsel en heeft dezelfde binnenbekleding als de urinebuis.

Bent u huisarts of praktijkmanger?

Benieuwd hoe hybride zorg uw praktijk of post kan ondersteunen? 

In de whitepaper leest u alles over de mogelijkheden van hybride zorg.

Download het whitepaper

Oorzaken

Divertikels bij kinderen zijn meestal aangeboren en komen meer voor bij jongens dan bij meisjes. Verworven (dus niet aangeboren) urethradivertikels komen vaker voor bij vrouwen dan bij mannen en zijn het gevolg van een verhoogde druk binnen de urinebuis. Die druk neemt gewoonlijk toe als de kliertjes rond de urinebuis zijn verstopt. Door die verstopping gaan zich afscheidingsproducten ophopen waardoor de druk in de urinebuis kan toenemen waardoor divertikels kunnen ontstaan. Bij mannen is een urethradivertikel meestal het gevolg van een storing in de ontwikkeling van de urinebuis en dus aangeboren. Een enkele keer kan een urethradivertikel te wijten zijn aan letsel, verstopping van de urinebuis door een steen, vernauwing van de urinebuis (urethrastrictuur) en kanker van de urinebuis.

Verschijnselen

In een urethradivertikel hoopt zich urine op, wat leidt tot nadruppelen bij het plassen. Mensen met een urethradivertikel zijn vatbaar voor steeds terugkerende urineweginfecties en kunnen moeite hebben met plassen. In geval van een infectie hebben patiënten erge pijn in het perineum (het gebied tussen de anus en de uitwendige geslachtsorganen), vooral tijdens de urinelozing. Het kan zijn dat patiënten vaker moeten plassen dan voorheen en bovendien een verhoogde aandrang daartoe voelen. Als een urethradivertikel de sfincter (de sluitspier die de urinestroom uit de blaas naar de urinebuis reguleert) heeft aangetast, kan dat leiden tot urine-incontinentie (onvermogen urine op te houden). In sommige gevallen van urineweginfectie kan er bloed in de urine zitten. In een klein aantal gevallen geven urethradivertikels geen klachten.

Diagnose

De diagnose van een urethradivertikel wordt gesteld aan de hand van de medische voorgeschiedenis (in het bijzonder herhaaldelijk optredende urineweginfecties) en een lichamelijk onderzoek van de patiënt. Daarnaast worden enkele diagnostische tests gedaan, waarvan de nuttigste mictie-cystografie is. Hierbij wordt de urinelozing met een röntgencamera gevolgd nadat er een contrastvloeistof in de blaas is ingespoten. Echografie en kernspinresonantie (MRI) van de urinewegen kunnen de diagnose van een urethradivertikel helpen bevestigen. Met een endoscopie van de blaas en de urinebuis (cysto-urethroscopie) wordt de urethradivertikel rechtstreeks in beeld gebracht en bij een vermoeden van kanker van de urinebuis kan tegelijk een biopsie (wegnemen van een stukje weefsel voor onderzoek) van het betreffende gebied plaatsvinden.

Behandeling

Er wordt alleen operatief ingegrepen bij grote urethradivertikels (dat wil zeggen groter dan 0,5 cm) en divertikels die klachten veroorzaken. Een operatie betekent dan meestal een diverticulectomie (het wegsnijden van de divertikel en het sluiten van de opening) via de vagina (bij vrouwen ) of het perineum (bij mannen). Bij een diverticulectomie kan gebruik worden gemaakt van een endoscoop. Een andere operatieve benadering is marsupialisatie, waarbij de divertikel wordt opengesneden.

Prognose

Mensen met een urethradivertikel zijn vatbaar voor herhaaldelijk optredende urineweginfecties. Bovendien raakt de stilstaande urine in de divertikel makkelijk geïnfecteerd, hetgeen een verhoogd risico op steenvorming met zich meebrengt. Een enkele keer kan een divertikel zich ontwikkelen tot een kwaadaardig gezwel. Bij vrouwen zijn urethrafistels en urine-incontinentie veel voorkomende complicaties van een operatie aan een urethradivertikel.

Meer informatie

Fortunato, P., Schettini, M. and Gallucci, M. (2001), “Diagnosis and Therapy of the Female Urethral Diverticula”, International Urogynecology Journal and Pelvic Floor Dysfunction, vol.12, no.1, pp.51-57.

Jordan, G.H., Devine, C.J. and Schlossberg, S.J. (1998), Surgery of the Penis and Urethra, in: Walsh, P.C., Retik, A.B., Vaughan, E.D. Jr et al (eds) Campbell’s Urology, 7th ed, W.B. Saunders Company, Philadelphia.

Leach, E.G. and Ganapathi, K. (1998), Female Urethral Diverticula, in: Graham, S.D. (ed) Glenns Urologic Surgery, 5th ed, Lippincott Williams and Wilkins, Philadelphia.

Siegel, C.L., Middleton, W.D., Teefey, S.A. et al. (1998), “Sonography of the Female Urethra” American Journal of Roentgenology, vol.170, no.5, pp.1269-1274.