Tertiaire syfilis: neurosyfilis

Twee tot vier jaar na besmetting met Treponema Pallidum, kan tertiaire orgaansyfilis ontstaan. De meest bekende vormen hiervan zijn neurosyfilis en cardiovasculaire syfilis.

Enkele jaren na besmetting kunnen, als de aandoening niet is behandeld, knobbelige of zwerende afwijkingen in de huid, slijmvliezen, botten en vrijwel elk inwendig orgaan, de zogenaamde gummata. Het zijn chronische ontstekingsprocessen. De symptomen zijn afhankelijk van de getroffen organen.

Bent u huisarts of praktijkmanger?

Benieuwd hoe hybride zorg uw praktijk of post kan ondersteunen? 

In de whitepaper leest u alles over de mogelijkheden van hybride zorg.

Download het whitepaper

Oorzaak

Tijdens vroege syfilis komt de bacterie T. pallidum de hersenen en het ruggenmerg binnen. Soms ontstaat hierdoor een ontsteking die al dan niet met symptomen gepaard gaat. Als er symptomen aanwezig zijn, wordt de aandoening neurosyfilis genoemd.

Bij neurosyfilis kunnen de vliezen die hersenen en ruggenmerg bekleden, met syfilis worden geïnfecteerd. Ook de bloedvaten van hersenen en ruggenmerg kunnen ontsteken door syfilis waardoor deze bloedvaten geblokkeerd raken en de bloedtoevoer van de weefsels van hersenen en ruggenmerg verslechtert. Als gevolg daarvan sterven kleine gedeelten van deze weefsels af. Soms treden beschadiging van de cellen van het ruggenmerg op wat leidt tot een aandoening die tabes dorsalis wordt genoemd. Algemene verlamming doet zich twintig jaar na de infectie voor en tabes dorsalis na vijfentwintig jaar.

Verschijnselen

Verschijnselen van neurosyfilis zijn: hoofdpijn, nekstijfheid, misselijkheid, maar geen koorts. Vaak zijn de hersenzenuwen aangetast met klachten aan het gehoor of evenwichtsorgaan.

Verder doen zich onder meer de volgende verschijnselen voor: toevallen, spraakstoornissen, halfzijdige verlamming van het lichaam, verzwakking van één zijde van het lichaam.

Neurosyfilis kan ook leiden tot een verlies van intellectuele functies; dit wordt dementie genoemd. Dementie leidt tot persoonlijkheidsveranderingen en tot stoornissen van het beoordelingsvermogen. Een ander verschijnsel is vergeetachtigheid. Ook de volgende verschijnselen doen zich soms voor: onduidelijke spraak, moeilijk lopen, achteruitgang van het gezichtsvermogen, tremoren van tong, handen, voeten en gelaat.

Tabetische syfilis wordt gekenmerkt door symptomen zoals verlies van reflexen, gebrekkige spiercoördinatie en verstoord evenwichtsgevoel. Patiënten lijden aan darmverstopping, slechte beheersing van de blaas (incontinentie) en impotentie.

De gewrichten zijn aangedaan door de aandoening van de zenuwen die daar naar toe lopen en ondergaan degeneratie. Deze aandoening wordt de ziekte van Charcot genoemd. Sommige patiënten hebben perioden van plotselinge, hevige pijn in de benen.

De pupillen van het oog zijn klein en veranderen niet van grootte. Dit staat bekend als het symptoom van Argyll Robertson. Normale pupillen reageren op licht door samen te trekken. In het geval van tabetische syfilis gebeurt dit niet.

Diagnose

De diagnose neurosyfilis wordt gebaseerd op de klachten, een lichamelijk onderzoek en diagnostisch onderzoek. Een onderzoek van de vloeistof die hersenen en ruggenmerg omgeeft levert belangrijke aanwijzingen voor de diagnose neurosyfilis. Een monster van deze vloeistof wordt verkregen middels een lumbaalpunctie. Ook wordt een serologisch onderzoek uitgevoerd. Hierbij wordt vastgesteld of het lichaam antistoffen heeft gevormd in reactie op de infectie van de cerebrospinale vloeistof. Dit onderzoek is niet altijd nauwkeurig, zodat soms andere serologische onderzoeken worden gedaan om de diagnose te bevestigen. Een voorbeeld hiervan is de Treponema pallidum hemagglutinatietest (TPHA test).

Behandeling

Neurosyfilis wordt behandeld door injecties met antibiotica. Behalve de behandeling van de infectie zelf, omvat de behandeling van neurosyfilis maatregelen die zijn gericht op het verlichten van specifieke symptomenAls tijdens de vroege stadia van neurosyfilis met de behandeling wordt begonnen, verdwijnen de verschijnselen vaak volledig. Als de behandeling wordt uitgesteld, zijn enkele van de verschijnselen gedeeltelijk te bestrijden. Latere stadia, zoals tabes dorsalis, reageren niet op behandeling; in dit geval worden de verschijnselen steeds erger.

Complicaties

In sommige gevallen raakt bij neurosyfilis de gezichtszenuw die aan de hersenen ontspringt, aangetast. Deze aandoening wordt gekenmerkt door een afname van het gezichtsvermogen van één van beide ogen, gevolgd door een verlies van het gezichtsvermogen van beide ogen. Ook kunnen de oren ontstoken raken. Hierdoor ontstaan doofheid en een gonzend geluid in de oren, ofwel tinnitus.

Meer informatie

Informatie van het RIVM
www.rivm.nl

Bulletin van het RIVM
www.rivm.nl