Slokdarmontsteking door terugvloeiing van maagzuur (refluxoesofagitis)
De slokdarm (oesofagus) is de buis die de mond met de maag verbindt. Refluxoesofagitis is een aandoening die zich voordoet wanneer het normaal in de maag aanwezige zuur terugvloeit naar de slokdarm. Doordat het zuur het onderste deel van de slokdarm irriteert, ontstaat een ontsteking (oesofagitis = slokdarmontsteking). Een ernstige of langdurige ontsteking kan leiden tot vernauwing (strictuur) van de slokdarm.
Bent u huisarts of praktijkmanger?
Benieuwd hoe hybride zorg uw praktijk of post kan ondersteunen?
In de whitepaper leest u alles over de mogelijkheden van hybride zorg.
Oorzaken
Refluxoesofagitis komt veel voor en wordt meestal veroorzaakt door veelvuldig terugvloeien van maagzuur in de slokdarm (brandend maagzuur). Regelmatig of aanhoudend overgeven kan ook leiden tot refluxoesofagitis. Onderaan de slokdarm bevindt zich een spiervezelband, de sfincter, die de slokdarm stevig afsluit en terugvloeiing (reflux) van maagzuur voorkomt. Soms verzwakken deze spiervezels, waardoor reflux kan optreden. Zwangere vrouwen en zwaarlijvige mensen (obesitas) hebben er het meeste last van. Refluxoesofagitis kan ook worden veroorzaakt door een middenrifbreuk (hernia diaphragmatica), waarbij een stukje van de maag door het middenrif in de borstkas uitstulpt.
Verschijnselen
Refluxoesofagitis gaat gepaard met brandend maagzuur, dat een branderige pijn achter het borstbeen geeft. De pijn neemt toe bij het eten, maar ook bij bukken, tillen, hoesten, hevige emoties en het drinken van koffie. Ook roken, het gebruik van alcoholische dranken en bepaalde medicatie (o.a. de medicijnen uit de groepen NSAID’s, parasympathicolytica en calciumantagonisten) kunnen deze klachten geven. Een zuurremmer of melk biedt vaak verlichting van de pijn. Een veel voorkomend verschijnsel is boeren, waarmee lucht uit de maag wordt verwijderd. Wanneer er sprake is van terugvloeiing van voedsel, gaat dit vaak gepaard met misselijkheid en braken. Soms bevat het braaksel bloed. Naast deze verschijnselen kunnen heesheid, een zere keel en slikmoeilijkheden voorkomen als gevolg van de ontsteking en vernauwing (strictuur) van het onderste deel van de slokdarm.
Diagnose
Als op basis van de verschijnselen bij de patiënt aan een refluxoesofagitis wordt gedacht, kan direct worden gestart met een proefbehandeling (zie onder Behandeling). Als de proefbehandeling aanslaat, is dit meteen een bevestiging van de diagnose.
Bij ernstige klachten of als de proefbehandeling onvoldoende helpt, kan endoscopisch onderzoek van de slokdarm worden verricht. Hierbij is de ontsteking te zien en kan eventueel weefsel worden afgenomen om in het laboratorium te onderzoeken.
Ander aanvullend onderzoek is de 24-uurs pH-meting . Hierbij wordt gedurende 24 uur de hoeveelheid zuur in de slokdarm gemeten om te achterhalen hoe vaak en hoe lang zuur omhoogkomt in de slokdarm.
Behandeling
Slokdarmontsteking wordt meestal behandeld met geneesmiddelen als zuurremmers (antacida en H2-receptorantagonisten) en protonpompremmers. Zuurremmers remmen de afscheiding van zuur in de maag. Protonpompremmers worden gebruikt om de aanmaak van zuur in de maag te remmen. In beide gevallen komt er minder zuur in de maag en dus in de slokdarm, en kan de ontstoken en beschadigde bekleding van de slokdarm beter genezen. Als de klachten helemaal verdwenen zijn, kan na een tijd de dosering van de medicatie worden verminderd en mogelijk helemaal worden gestopt.
Bij ernstige refluxoesofagitis die niet met deze middelen kan worden bestreden, kan worden overwogen de reflux door operatief ingrijpen te stoppen. Bij deze operatie, fundoplicatie genaamd, wordt het bovenste deel van de maag (fundus) opnieuw vastgezet op het onderste deel van de slokdarm, zodat een soort ventiel ontstaat dat terugvloeiing van de maaginhoud tegengaat.
Voorkomen
Reflux kan verergeren door roken of te veel alcohol drinken, dus beide moeten worden vermeden. Als de druk op de maag toeneemt, kan de sfincter onder in de slokdarm mogelijk niet meer goed functioneren, met in veel gevallen terugvloeiing van maagzuur als gevolg. Het risico hierop is groter bij mensen die te zwaar zijn (obesitas). Afvallen is dan een remedie. Verschijnselen van reflux worden mogelijk verergerd door cafeïne en voedsel dat veel zuren, scherpe kruiden of vet bevat. Direct na een maaltijd gaan slapen is niet verstandig: er moet minstens anderhalf uur liggen tussen de laatste maaltijd en het slapengaan. Mensen met refluxoesofagitis wordt aangeraden vroeg in de avond een lichte maaltijd te gebruiken. Slapen met het hoofd op een verhoogd hoofdeinde is eveneens zinvol.
Complicaties
Een onbehandelde refluxoesofagitis leidt meestal tot ernstige ontsteking en vernauwing (strictuur) van de slokdarm. De irritatie van de binnenbekleding (het epitheel) van de slokdarm kan ertoe leiden dat die binnenbekleding veranderingen ondergaat en meer gaat lijken op het slijmvlies van de maag of de darm. Dit wordt ook wel een barrett-slokdarm genoemd. Het barrett-epitheel kan zich in de loop der jaren (soms wel 20 jaar) ontwikkelen tot een slijmvliescarcinoom (slokdarmkanker).
Een andere complicatie is het ontstoken raken van de longen doordat de maaginhoud in de longen terechtkomt. Hierdoor kunnen bronchospasmen en aspiratiepneumonieën (longontsteking) ontstaan.
Meer informatie
www.mlds.nl/pages/aandoeningen.php?rID=155&aID=3&char=M
Informatie van de Maag Lever Darm Stichting over brandend maagzuur (reflux).
www.mlds.nl/pages/aandoeningen.php?subgroep=21&rID=17&aID=69&PHPSESSID=ce3a7e61365a9f0f5057d0b8baaabb8a&aID=68&char=B
Informatie van de Maag Lever Darm Stichting over barrett-oesofagus.
Bancewicz, J. (2000), 'The oesophagus', in: Bailey & Love’s Short Practice of Surgery, eds R.C.G. Russell, N.S. Williams and C.J.K. Bulstrode, 23rrd edn., Arnold, London.
Barak, N., Ehrenpreis, E.D., Harrison, J.R. et al. (2002), 'Gastro-oesophageal reflux disease in obesity: pathophysiological and therapeutic considerations', Obesity Reviews: An Official Journal of the International Association for the Study of Obesity, Vol. 3, no. 1, pp. 9-15. www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12119661?dopt=Abstract.
Inadomi, J.M. (2002), 'On-demand and intermittent therapy for gastro-oesophageal reflux disease: economic considerations', PharmacoEconomics, Vol. 20, no. 9, pp. 565-76. www.ncbi.nlm.nih.gov/entrez/query.fcgi?cmd=Retrieve&db=PubMed&list_uids=12141885&dopt=Abstract.
Katz, P.O. (2002), 'Gastroesophageal reflux disease: new treatments', Reviews in Gastroenterological Disorders, Vol. 2, no. 2, pp. 66-74. www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12122962?dopt=Abstract
Kumar, P.J., Clark, M.L. 1(999), 'Gastroenterology', in: Clinical Medicine, eds. P. Kumar and M. Clark, 4th edn., Harcourt Publishers Limited, Edinburgh, London.
Lee, W.S., Beattie, R.M., Meadows, N. and Walker-Smith, J.A. (1999), 'Gastro-oesophageal reflux: clinical profiles and outcome', Journal Paediatric Child Health, Vol. 35, no. 6, pp. 568-71. www.ncbi.nlm.nih.gov/entrez/query.fcgi?cmd=Retrieve&db=PubMed&list_uids=10634985&dopt=Abstract.
Lundell, L. (2000), 'Anti-reflux surgery in the laparoscopic era', Baillieres Best Practical Resident in Clinical Gastroenterology, Vol. 14, no. 5, pp. 793-810. www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11003810?dopt=Abstract.
Mickevicius, A., Endzinas, Z., Kiudelis, M. et al. (2002), 'Hiatal hernia and gastroesophageal reflux: possibilities and results of surgical treatment', Acta Bio-Medica De L'Ateneo Parmense: Organo Della Societa di Medicina E Scienze Naturali di Parma, Vol. 38, no.12, pp. 1201-6. www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12552161?dopt=Abstract
Noguchi, T., Uchida, Y., Fumoto, S., Wada, S., Sato, T., and Takeno, S. (2002), 'Adenosquamous carcinoma arising in Barrett's esophagus', Jpn J Thorac Cardiovasc Surg, Dec; 50(12):537-40, Review.
Thomas, F.B., Steinbaugh, J.T., Fromkes, J.J. et al. (1980), 'Inhibitory effect of coffee on lower esophageal sphincter pressure', Gastroenterology, Dec; 79(6):1262-6 www.ncbi.nlm.nih.gov/entrez/query.fcgi?cmd=Retrieve&db=PubMed&list_uids=7002705&dopt=Abstract.
Yamada, T. (1998), 'Reflux esophagitis and esophageal infections', in: Tadaka Yamada, Hand Book of Gastroenterology, Lippincott – Raven Publishers, Philadelphia, New York.