Resusantagonisme bij een pasgeborene

Resusantagonisme is een aandoening waarbij de rode bloedcellen van de baby afgebroken worden door de antistoffen (afweerstoffen) van de moeder. De aandoening kan alleen ontstaan bij moeders die resus-D-negatief zijn en die zwanger zijn van een kind dat resus-D-positief is. De aandoening is meestal mild tijdens een eerste zwangerschap, maar verloopt ernstiger tijdens een volgende zwangerschap.

Bent u huisarts of praktijkmanger?

Benieuwd hoe hybride zorg uw praktijk of post kan ondersteunen? 

In de whitepaper leest u alles over de mogelijkheden van hybride zorg.

Download het whitepaper

Oorzaak

Op de rode bloedcellen zitten veel verschillende soorten eiwitten. Eén daarvan is resusfactor D. De meeste mensen zijn resus-D-positief. Dat wil zeggen dat zij dit eiwit op hun rode bloedcellen hebben. Sommige mensen zijn resus-D-negatief. Zij hebben dit eiwit niet op hun rode bloedcellen.

Er is alleen kans op resusantagonisme bij vrouwen die resus-D-negatief zijn en die zwanger zijn geraakt door een resus-D-positieve man. Als de baby resus-D-positief is, een kans die dan 50 procent is, kan resusantagonisme ontstaan.

Meestal zijn de bloedsomlopen van de moeder en de baby van elkaar gescheiden. Hun bloed wordt niet gemengd. Soms komt er toch wat bloed van de baby in het bloed van de moeder terecht. Als er resus-D-positieve bloedcellen in het bloed van een resus-D-negatieve moeder komen, reageert haar lichaam hierop. Er worden antistoffen (afweerstoffen) gemaakt die deze resus-D-positieve cellen vernietigen. In de placenta (moederkoek) kunnen de antistoffen door het bloed van de moeder worden afgegeven aan het bloed van het kind. De antistoffen van de moeder breken dan de bloedcellen van het kind af.

Als een vrouw al eens zwanger is geweest van een resus-D-positief kind, kunnen de antistoffen nog aanwezig zijn van de vorige zwangerschap. De gevolgen voor de baby kunnen dan ernstiger zijn.

Symptomen

De verschillende symptomen van resusantagonisme van de pasgeborene hangen af van de ernst van de aandoening. Het kan gaan om:

• Gele verkleuring van de huid en de slijmvliezen (geelzucht).
• Vergroting van de lever en de milt.
• Ademhalingsproblemen.
• Groeiafwijkingen.
• Een minder beweeglijke foetus.
• Te veel vloeistof rond de foetus.

Diagnose

Tijdens de zwangerschap wordt onderzoek gedaan, waaronder vruchtwaterpunctie, navelstrengpunctie en echografisch onderzoek om de baby te observeren.

Na de geboorte wordt de diagnose gesteld op basis van:

• De symptomen.
• Een lichamelijk onderzoek.
• Diagnostisch onderzoek, zoals: - Bloedonderzoek (vaststellen van het aantal rode bloedcellen en het bilirubinegehalte van het bloed). - Onderzoek naar de aanwezigheid van antilichamen aan het oppervlak van de rode bloedcellen (directe coombstest).

Behandeling

Er zijn verschillende methodes om resusantagonisme te behandelen (afzonderlijk of in combinatie). Hieronder vallen:

• Het aanvullen van vocht dat de baby is kwijtgeraakt.
• Het gebruik van speciaal licht tegen geelzucht (lichttherapie).
• De toediening van stoffen waarmee het bilirubinegehalte in het bloed kan worden verlaagd.

Bij ernstige gevallen moet een bloedtransfusie worden gedaan. Daarbij wordt een deel van het bloed van de baby vervangen.

Preventie

Om resusantagonisme te voorkomen, wordt het bloed van vrouwen in de zwangerschap getest. Bij resus-D-negatieve vrouwen wordt het bloed nog een keer getest als zij ten minste 27 weken zwanger zijn. In het bloed van de moeder kan dan ook onderzocht worden of de baby resus-D-positief of resus-D-negatief is.

Als blijkt dat de baby resus-D-positief is, krijgt de moeder een injectie met anti-D. Deze injectie voorkomt dat de moeder antistoffen maakt tegen de rode bloedcellen van haar baby.

Na de bevalling krijgt de moeder nog een injectie met anti-D. Hierdoor wordt de kans op ernstige problemen tijdens een volgende zwangerschap kleiner.

Complicaties

Als gevolg van resusantagonisme kunnen er verschillende complicaties optreden, waaronder hydrops foetalis, anemie en kernicterus. De laatstgenoemde is een ziekte waarbij grote hoeveelheden bilirubine in de hersenen worden opgeslagen, waardoor schade kan ontstaan.

Vooruitzichten

De vooruitzichten bij deze aandoening zijn goed, mits hij goed wordt behandeld en de behandeling meteen wordt gestart.

Meer informatie

Informatie van de Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie (NVOG)
www.nvog.nl/bloedgroep,rhesusfactor en irregulaireantistoffen

Informatie van Stichting Sanquin Bloedvoorziening over anti-resus (D) immunoglobuline
www.sanquin.nl/minder-anti-d-prikken-bij-zwangere-vrouwen