Onderzoek van het hart met de stethoscoop
Met een stethoscoop kan een arts veel horen aan het hart. Luisteren met een stethoscoop wordt auscultatie genoemd. Het is een belangrijk onderdeel van het lichamelijk onderzoek.
Bent u huisarts of praktijkmanger?
Benieuwd hoe hybride zorg uw praktijk of post kan ondersteunen?
In de whitepaper leest u alles over de mogelijkheden van hybride zorg.
Het onderzoek
Een stethoscoop bestaat uit een klok en een membraan die via een of twee slangen verbonden zijn met de oordoppen. Hierdoor hoort de arts de geluiden van het hart. Luisteren met een stethoscoop vraagt veel oefening.
Een arts luistert op meerdere, vaste punten op de borstkas. Deze komen overeen met specifieke delen van het hart. Bij de auscultatie hoort ook luisteren in de oksel, de hals en op de rug.
Wat is er te horen met een stethoscoop?
Normale harttonen
De harttonen worden veroorzaakt door het sluiten van de hartkleppen . Normaal gesproken hoort een arts twee harttonen : de eerste en de tweede harttoon. Dit zijn harde bonzen die goed te horen zijn. Samen vormen ze de hartslag. De eerste toon wordt veroorzaakt door het sluiten van de mitralisklep en de tricuspidalisklep. De tweede toon ontstaat door het sluiten van de aortaklep en de pulmonalisklep.
In de periode tussen de eerste en de tweede harttoon trekt het hart zich samen en pompt het bloed de bloedbaan in. Deze periode heet systole. De periode die daar onmiddellijk op volgt is de diastole. In die periode vult het hart zich weer met bloed ter voorbereiding op de volgende samentrekking. Systole en diastole vertonen een cyclisch patroon. Dat wil zeggen dat systole en diastole elkaar steeds blijven opvolgen.
Afwijkende harttonen
De harttonen kunnen afwijken van het normale patroon. Ze kunnen bijvoorbeeld gesplitst zijn of doffer klinken. Bij sommige aandoeningen zijn er naast de normale twee tonen nog een derde of zelfs een vierde harttoon te horen.
Een derde harttoon is normaal bij jongvolwassenen en zwangere vrouwen. Maar het kan ook wijzen op hartfalen . Een vierde harttoon kan het gevolg zijn van een verdikking van de wanden van de hartkamers. Artsen spreken bij vier harttonen wel van een ‘galopritme’.
Hartfrequentie en ritme
Met een stethoscoop is gemakkelijk vast te stellen hoe snel het hart klopt. Soms is de hartslag die aan de pols gevoeld wordt lager. Dit zogenoemde ‘polsdeficit’ komt nogal eens voor bij boezemfibrilleren . Ook is met een stethoscoop goed te horen of er een regelmatig ritme is, er extra slagen zijn of een totaal onregelmatig hartritme is.
Hartruis
Een arts kan met een stethoscoop ook een hartruis waarnemen. Een hartruis (souffle) is het geluid dat wordt veroorzaakt als het bloed snel en krachtig langs een weerstand stroomt. Dat kan bijvoorbeeld een vernauwde hartklep zijn. Niet ieder hartgeruis betekent dat er iets ernstigs aan de hand is. Bij veel kinderen en jongvolwassenen komt een onschuldig hartruis voor. Maar een hartruis kan ook wijzen op een aangeboren hartafwijking of een klepaandoening .
Bij het luisteren let de arts op:
- In welke fase treedt de ruis op? Tijdens de systole of diastole?
- Hoe luid is de ruis?
- Op welk punt van het hart is de ruis het luidst? Is deze ook te horen in de hals, de oksel of soms zelfs op de rug?
- Wat voor soort geluid is het?
Pericardwrijven
De arts kan tijdens de auscultatie ook een schurend geluid horen. Dit wordt pericardwrijven genoemd en komt voor bij een ontsteking van het hartzakje .
Meer informatie
Informatie van de Hartstichting
www.hartstichting.nl/
Voorbeelden van hartgeluiden van de Universiteit van Washington
http://depts.washington.edu/physdx/heart/demo.html