Neurologisch onderzoek
De neurologie is een medisch specialisme dat zich bezighoudt met aandoeningen van het zenuwstelsel. Hieronder vallen verscheidene aandoeningen zoals beroerte (CVA), de ziekte van Parkinson, multipele sclerose (MS), epilepsie, hernia, carpaletunnelsyndroom en spierziektes.
Ook de klachten die met deze aandoeningen gepaard gaan, kunnen flink uiteenlopen. De klachten kunnen te maken hebben met verminderd bewustzijn, geheugenproblemen, krachtsverlies, coördinatieproblemen, verminderd gevoel, duizeligheidsklachten of zenuwpijnen.
Het neurologisch onderzoek bestaat uit drie verschillende onderdelen, namelijk anamnese, lichamelijk onderzoek en aanvullend onderzoek. In eerste instantie is het verhaal van de patiënt heel belangrijk. Het gesprek tussen de arts en de patiënt over de klachten wordt de anamnese genoemd. Daarna voert een arts het lichamelijk onderzoek uit. Het lichamelijk onderzoek bestaat uit verschillende onderdelen:
Bent u huisarts of praktijkmanger?
Benieuwd hoe hybride zorg uw praktijk of post kan ondersteunen?
In de whitepaper leest u alles over de mogelijkheden van hybride zorg.
- Onderzoek van de vitale functies (zoals hartslag, bloeddruk, ademhaling) en het bewustzijn.
- Onderzoek van hogere cerebrale functies (denken, geheugen, plannen).
- Onderzoek van de hersenzenuwen (functies in het gelaat).
- Onderzoek van de motorische functies (bewegen, kracht).
- Onderzoek van de coördinatie.
- Onderzoek van de reflexen.
- Onderzoek van de sensibiliteit (het gevoel).
Als er na de anamnese en het lichamelijk onderzoek nog onduidelijkheid bestaat over de oorzaak van de klachten, kan een arts ervoor kiezen om aanvullend onderzoek aan te vragen, zoals een echo, CT-scan, MRI-scan of EMG-onderzoek.
Indicatie voor neurologisch onderzoek
Er kunnen verschillende redenen zijn voor een arts om neurologisch onderzoek uit te voeren. Vaak heeft het te maken met de klachten die een patiënt heeft. Redenen om een neurologisch onderzoek te doen, kunnen onder andere zijn:
- Verminderd bewustzijn.
- Geheugenproblemen.
- Krachtsverlies.
- Coördinatieproblemen.
- Verminderd gevoel.
- Duizeligheidsklachten.
- Zenuwpijnen.
Uitvoeren van het neurologisch onderzoek
Het neurologisch onderzoek richt zich op alle functies van het zenuwstelsel. Hieronder vallen de hogere hersenfuncties (denken, geheugen, plannen), de hersenzenuwen, de motorische en sensibele functies, de reflexen, de coördinatie en het autonome (onwillekeurige) zenuwstelsel. Aan de hand van de klachten van de patiënt besluit de arts welke onderdelen er onderzocht worden.
Eerst vindt de anamnese plaats. In dit gesprek tussen arts en patiënt worden de klachten en de medische voorgeschiedenis van de patiënt besproken. De arts let hierbij al op de manier waarop iemand beweegt en spreekt.
Bij een verminderd bewustzijn wordt er snel een inschatting gemaakt van de mate van bewustzijnsverlies en de reden hiervan. Dit gebeurt aan de hand van de AVPU en de Glasgow Coma Scale of EMV-score.
Wanneer er sprake is van geheugenproblemen kan de arts het geheugen en de andere hogere hersenfuncties, zoals denken en plannen, testen met een mini mental-state examination (MMSE). Dit is een vragenlijst die bij de patiënt wordt afgenomen om de cognitieve functie te beoordelen. Er wordt hierbij gekeken naar oriëntatie in plaats en tijd, registratie, aandacht, geheugen en taal. Wanneer de patiënt moeite heeft met het beantwoorden van de vragen kan een verwijzing naar een neuroloog of geriater worden overwogen.
De mens heeft 12 hersenzenuwen, die allemaal een eigen functie hebben. Bij het onderzoek van de hersenzenuwen wordt per hersenzenuw onderzocht of alle functies goed werken en of er sprake is van symmetrie. Bij uitval van een van de hersenzenuwen kan een arts inschatten waar in de hersenen zich het probleem bevindt.
Bij het onderzoek van de motorische functie wordt er gekeken naar snelheid en kracht van spierbewegingen, de spanning van de spier in ruststand (tonus) en de coördinatie van de spierbewegingen. Een spier kan een verminderde functie of omvang hebben, dit wordt atrofie genoemd. Wanneer een spier juist in omvang is toegenomen, wordt er van hypertrofie gesproken. De spierkracht kan genoteerd worden op de MRC-schaal, die loopt van 0 (wat staat voor geen kracht) tot en met 5 (wat staat voor normale kracht van de spier). Ook wordt er gekeken naar trillingen, tics en zenuwtrekkingen.
Bij het onderzoek van de coördinatie wordt de patiënt gevraagd om enkele taken uit te voeren. Aan de hand van deze opdrachten wordt de coördinatie bepaald. Een voorbeeld van zo’n taak is het met gesloten ogen aanwijzen van de eigen neus. De coördinatie wordt geregeld in de kleine hersenen en zegt dus iets over de werking hiervan. Ook de manier van lopen en het evenwicht zeggen iets over iemands coördinatie.
Reflexen lopen via reflexbogen (een soort route die de reflex aflegt). Bij reflexbogen zijn zintuigcellen, sensorische zenuwen, het centraal zenuwstelsel, motorische zenuwen en spieren betrokken. Het onderzoek van de reflexen geeft informatie over de samenwerking tussen deze verbindingen. Reflexen verlopen automatisch, zonder tussenkomst van de hersenen. Een bekend voorbeeld is het bewegen van het been als met een hamertje op de knie wordt geslagen. Reflexen worden beoordeeld op een schaal van 0 tot 4, waarbij 0 staat voor geen reflex, 2 voor een normale reflex en 4 voor een hoge reflex.
Bij het onderzoek van de sensibiliteit worden twee soorten gevoel getest. Bij de vitale sensibiliteit wordt de pijn- en temperatuurzin getest. Bij de gnostische sensibiliteit worden de fijne tastzin, de vibratiezin en de bewegingszin getest.
Het autonome zenuwstelsel kan onderzocht worden door de bloeddruk te meten, of door patiënten te vragen naar problemen met het plassen of de ontlasting.
Evaluatie van het neurologisch onderzoek
Vaak kan een arts na het uitvoeren van een neurologisch onderzoek een diagnose stellen. Soms is aanvullend onderzoek nodig, zoals een echo, een CT-scan, een MRI-scan of een EMG-onderzoek.
Meer informatie
Informatie over het neurologisch onderzoek
www.vaardighedenindegeneeskunde.nl