Natriumtekort (Hyponatriëmie)

Natrium is een mineraal dat onderdeel uitmaakt van keukenzout (natriumchloride). Het zit van nature in veel voedingsmiddelen. Daarnaast krijgen we veel natrium binnen via het zout dat wordt toegevoegd aan diverse producten, tijdens het koken of aan tafel. Doorgaans krijgen mensen in Nederland veel te veel natrium binnen.

Deze tekst gaat over de oorzaken en behandeling van een tekort aan natrium.

Bent u huisarts of praktijkmanger?

Benieuwd hoe hybride zorg uw praktijk of post kan ondersteunen? 

In de whitepaper leest u alles over de mogelijkheden van hybride zorg.

Download het whitepaper

Waar is natrium voor nodig?

Natrium is nodig om de vochthuishouding en de bloeddruk op peil te houden. Ook is natrium nodig voor de geleiding van de prikkels langs de zenuwen en de werking van de spieren.

Dagelijkse hoeveelheid natrium

Voor natrium is geen aanbevolen dagelijkse hoeveelheid vastgesteld. Dagelijks ongeveer 500 milligram natrium (dit is 1,25 gram keukenzout) zou voor een volwassene voldoende zijn. Dit is ongeveer de hoeveelheid die van nature in onze voeding voorkomt. 0,4 gram natrium komt overeen met 1 gram keukenzout.
De Gezondheidsraad adviseert om dagelijks niet meer dan 2400 milligram (6 gram zout) te gebruiken. 

De hoeveelheid keukenzout die wij binnenkrijgen is meestal veel groter, namelijk zo'n 9 gram (= 3600 mg natrium).

Hyponatriëmie

Als het natriumgehalte in het bloed verlaagd is, is er sprake van hyponatriëmie.

Oorzaken

Een laag natriumgehalte kan door verschillende oorzaken ontstaan.
Vaak wordt er onderscheid gemaakt tussen:

• Een laag natriumgehalte en uitdroging: Door brandwonden, braken of diarree. Door verlies van natrium in de nieren: bij plasmiddelen of bepaalde nierziekten.
• Een laag natriumgehalte en teveel vocht vasthouden: Bij ziekten met oedeem, zoals hartfalen of nefrotisch syndroom.
• Een laag natriumgehalte en normale vochttoestand: Als iemand alleen maar water heeft gedronken nadat hij uitgedroogd was, zonder extra zout te gebruiken. Hormonale afwijkingen zoals SIADH, bijnierafwijkingen of een vertraagde werking van de schildklier.

Verschijnselen

De verschijnselen zijn afhankelijk van de snelheid waarmee de hyponatriëmie is ontstaan en de ernst van de hyponatriëmie. Mensen die al langere tijd lijden aan een lichte vorm van hyponatriëmie hebben soms geen verschijnselen.
Klachten die kunnen optreden zijn:

• hoofdpijn
• misselijkheid en braken
• lusteloosheid
• verwardheid of sufheid
• spierkrampen
• epileptische aanvallen

Diagnose

Op grond van de klachten, de medische voorgeschiedenis en het lichamelijk onderzoek zal een arts denken aan een hyponatriëmie. Hij kan dit via bloedonderzoek vaststellen. Er zal ook aanvullend bloedonderzoek gedaan worden naar bijvoorbeeld de kaliumspiegel en de nierfunctie. Ook wordt de natriumuitscheiding in de urine bepaald.

Verder kan aanvullend oorzaak gedaan worden naar een mogelijke oorzaak.

Behandeling

Een lage natriumspiegel mag niet te snel gecorrigeerd worden, want dit kan leiden tot hersenschade.

De behandeling hangt af van de ernst en de oorzaak van de hyponatriëmie. Lichte hyponatriëmie zonder uitdroging kan worden behandeld door een vochtbeperking voor te schrijven of medicijnen aan te passen. Bij een ernstige hyponatriëmie moet de patiënt worden opgenomen in het ziekenhuis. Via een infuus wordt dan natrium en vocht toegediend. Soms wordt dit gecombineerd met een plasmiddel. Regelmatig wordt het natriumgehalte gecontroleerd.

Meer informatie

Informatie van het Voedingscentrum over natrium
www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/natrium.aspx

(Engelse) informatie
http://emedicine.medscape.com/article/242166-overview

Goh, K. P. (2004), “Management of hypo-natremia”, Am Fam Physician, vol. 69, no. 10, May, pp. 2387-2394.

Milionis, H. J., Liamis, G. L. and Elisaf, M. S. (2002), “The hyponatremic patient: a systematic approach to laboratory diagnosis”, CMAJ, vol. 166, no. 8, April, pp. 1056-1062.
www.cmaj.ca/cgi/content/full/166/8/1056