Kniebandletsel

Wat is kniebandletsel?

De knie is een complex gewricht dat veel belasting te verduren krijgt. In de knie zorgen verschillende banden, kapsels en andere structuren voor stevigheid. Er zijn verschillende kniebanden: de voorste en achterste kruisband en de binnen- en buitenband. Letsels aan deze banden kunnen verrekkingen, scheurtjes of het totaal afscheuren zijn.

Bent u huisarts of praktijkmanger?

Benieuwd hoe hybride zorg uw praktijk of post kan ondersteunen? 

In de whitepaper leest u alles over de mogelijkheden van hybride zorg.

Download het whitepaper

Naast meniscusletsels zijn letsels aan de binnenband de meest voorkomende knieklachten. Meestal gaat het om een verrekking.

• Letsels aan de binnenband komen veel voor bij voetballers.
• Letsels aan de buitenband zijn zeldzamer en komen vaak voor in combinatie met letsel aan andere banden of de meniscus.
• Letsel aan de voorste kruisband komt ook regelmatig voor. Vooral skiërs zijn hiervoor gevoelig.
• Letsels aan de achterste knieband komen zelden voor bij sportactiviteiten.

Oorzaak kniebandletsel

Het verdraaien van de knie is de belangrijkste oorzaak van kniebandletsel. Dan blijft de voet op de grond staan bij een draai van het lichaam. Dit kan gebeuren bij struikelen, misstappen en andere ongelukken.

Verder is het ‘in de grond trappen’ een risicofactor. Dit komt nogal eens voor bij voetballers. Hierbij ontstaat letsel aan de binnenband.

Meestal ontstaat kniebandletsel door een combinatie van interne en externe factoren. Met interne risicofactoren worden persoonlijke factoren bedoeld. Externe factoren zijn omgevingsfactoren, zoals ondergrond, weersomstandigheden, training en sportuitrusting.

Interne risicofactoren

• Verminderde spierkracht of coördinatie van de spieren en banden rondom de knie, vooral de bovenbeenspieren. Dit kan ook door vermoeidheid komen.
• Overgewicht.

Externe risicofactoren

• Een oneffen ondergrond. Daarop stap je makkelijker mis waardoor letsel kan ontstaan.
• Schoenen die niet geschikt zijn voor de voeten en voor de ondergrond. Vooral het draaien van de schoenen op de grond moet mogelijk zijn. Dit is lang niet altijd het geval. Te stroeve schoenen vormen een risico voor kniebandletsel.
• Het niet goed uitvoeren van een warming-up en cooling-down.

Symptomen kniebandletsel

Kniebandletsel doet pijn. Daarnaast kan kniebandletsel leiden tot een instabiele knie, vooral bij letsel aan een van de kruisbanden.

• Letsels aan de binnen- of buitenband, hierbij treedt de instabiliteit minder op de voorgrond. Bij letsel aan de binnenband zit de pijn aan de binnenkant van de knie, bij letsel aan de buitenband zit de pijn aan de buitenzijde van de knie.
• Letsels aan de kruisbanden. Er is pijn in de hele knie. De klachten zijn plotseling ontstaan na een trauma of een vreemde beweging met het kniegewricht. Er kan er een zwelling in de knie ontstaan. Bij afscheuren van de kruisbanden duurt volledig herstel enkele weken tot 9 maanden, afhankelijk van de ernst van het letsel.

Professionele behandeling

Bij kniebandletsel is het verstandig zo snel mogelijk deskundige hulp te raadplegen. Een goede diagnose is van belang voor de verdere behandeling. 

In de behandeling staat oefenen vaak centraal. Je kunt hiervoor terecht bij de huisarts, een sportmedisch adviescentrum (SMA) of een (sport)fysiotherapeut. Soms is een (kijk)operatie door een orthopeed nodig.

Om tot de juiste behandeling te komen, moet overlegd worden met:

• De patiënt.
• De orthopeed.
• De huisarts.
• De sportarts.
• De fysiotherapeut.

In deze beslissing spelen mee:

• De leeftijd van de patiënt.
• Het niveau van sporten.
• De blessure.
• Het beroep van de patiënt.
• Hoe gemotiveerd de patiënt is om te revalideren.

Zelfzorg

Doortrainen of rust nemen?

• Rust nemen is noodzakelijk voor een goed herstel. Eigenlijk is het beter om de knie helemaal niet te belasten.
• Het onbelast bewegen van de knie kan wel helpen bij het herstel. Zo blijft de knie beweeglijk.

Alternatieve training

• Na verloop van tijd kun je ook op verschillende andere manieren trainen. Denk hierbij aan zwemmen, fietsen en cardiofitness.
• Activiteiten waarbij je voeten je volledige gewicht moeten dragen, kunnen een te grote belasting voor de knie vormen. Daarom zijn deze minder geschikt.
• Bewegen mag geen pijn doen.

Geschikte oefeningen

Spierversterkende oefeningen van met name de bovenbeenspieren kunnen helpen om de klachten te verminderen. Met de onderstaande oefening kun je de bovenbeenspieren versterken zonder de knie te bewegen. Het streven is de oefening in 10 series van 10 herhalingen te doen. Tenzij bewegen pijn doet, dan moet je stoppen.

Let op: bij een voorste kruisbandletsel mag je de onderstaande oefening niet doen, vanwege de hefboomwerking op de voorste kruisband. Bovendien is het bij de revalidatie van dit soort letsels geen functionele oefening.

Oefening:

 

• Ga met de rug op de grond liggen. Steun op de ellebogen.
• Til het aangedane been gestrekt op en trek daarbij de tenen richting het gezicht. Houd dit 3 seconden vol.
• Leg het been weer rustig terug.

Je kunt deze oefening moeilijker maken door een verzwaard zakje op de enkel te leggen. Een deskundige kan helpen deze oefening goed aan te leren en uit te voeren.

Koelen

Koelen heeft een pijnstillend effect. Ook zorgt het ervoor dat een eventuele vochtophoping beperkt blijft. Dan kan de knie beter bewegen en is het gemakkelijker om een diagnose te stellen.

 

Koelen bij kniebandletsel:

• Gebruik ijs in een plastic zakje of een coldpack.
• Houd het ijs/coldpack tegen de knie. Doe dit 15 tot 20 minuten per keer.
• Leg een doek tussen het ijs/coldpack en de huid, zodat de huid niet kan bevriezen.

Voorkomen van kniebandletsel

De volgende tips kunnen de kans op kniebandletsel verminderen.

Training

• Begin altijd met een goede warming-up.Beweeg 5 tot 10 minuten op een rustige intensiteit waar je wel warm van wordt. Doe daarna verschillende oefeningen om de spieren los te maken. Draai bijvoorbeeld met de voet rondjes of andere figuren in de lucht. Of draai met de hak rondjes terwijl de tenen op de grond blijven staan. Doe deze oefeningen ongeveer 15 seconden per keer en herhaal dit 2 tot 3 keer. Draai rustige, gecontroleerde figuren. Herhaal hierna de oefeningen kort in een hoger tempo.
• Zorg voor een goede trainingsopbouw.Voer de intensiteit en de omvang van de trainingen geleidelijk op. Bouw de training dus zeer langzaam op tot het oude niveau. Dat is vooral belangrijk na een blessure of ziekte.
• Beëindig de training altijd met een cooling-down.Deze kan bestaan uit enkele minuten rustig bewegen en het uitvoeren van de bovenstaande oefeningen.

Naast de veldtrainingen zijn er verschillende spierversterkende oefeningen voor de bovenbeenspieren die je thuis kunt uitvoeren. Een voorbeeld is hiervoor beschreven. Deze oefening kun je ook preventief doen.

Sportuitrusting

• Draag sportschoenen die goed passen. met een schokdempende en stevige zool, een stevige hielsteun, een hoge soepele hielrand en een zool waarmee het makkelijker wordt om op de gebruikte ondergrond te draaien.
• Heb je (lichte) voetafwijkingen, bijvoorbeeld knikplatvoeten? Houd daar dan rekening mee bij de aanschaf van nieuwe sportschoenen. Een goede sportspeciaalzaak kan aangeven wat de juiste sportschoenen zijn.
• Soms is het noodzakelijk om bij voetafwijkingen of een beenlengteverschil een speciale aanpassing in of onder de sportschoen te laten maken. Het best kan een orthopedisch schoenmaker dit doen.

Omgeving

• Train zoveel mogelijk op een zachte, maar wel effen ondergrond (bos, gras).
• Als je geen lichamelijke klachten hebt, varieer de ondergrond dan zoveel mogelijk tijdens de training. Deze variatie zorgt ervoor dat spieren en pezen zich goed ontwikkelen en zich beter kunnen aanpassen aan de omstandigheden.
• Vermijd glibberige ondergronden.

Lichaamsgewicht
Sporters met een (te) hoog lichaamsgewicht, lopen een grotere kans op blessures. Bij overgewicht helpt afvallen mee om overbelasting te voorkomen.

Meer informatie

Informatie van het Nederlands Huisartsen Genootschap 
www.thuisarts.nl/kniebandletsel 

Algemene informatie over sporten en gezondheid 
www.sportzorg.nl/knie 

Algemene informatie over blessures 
www.voorkomblessures.nl