Kaliumsparende diuretica
Thiazide-diuretica behoren tot de vochtafdrijvende geneesmiddelengroep; de diuretica (plastabletten). Tot de meest gebruikte kaliumsparende diuretica behoren middelen als amiloride, triamtereen en aldosteronantagonisten (bijvoorbeeld spironolacton). Omdat kaliumsparende diuretica relatief weinig vocht afdrijven, worden ze dikwijls gebruikt in combinatie met andere diuretica om de best mogelijke resultaten te bereiken en tegelijkertijd te voorkomen dat het lichaam te veel kalium verliest.
Dokter Appke voor uw gezondheidsvragen
Bij een langdurige keelpijn wel of niet naar de huisarts? Heeft u een bijsluiter waar u niet uitkomt? Dokter Appke is er voor u!
- Snel én deskundig antwoord op uw gezondheidsvraag
- Online beeldbellen met een huisarts
- Stuur een foto mee van uw klacht
- Uw gegevens zijn veilig en blijven vertrouwelijk
- Ook 's avonds, in het weekend én op feestdagen bereikbaar
Wanneer heb ik het nodig?
De voornaamste indicatie is levercirrose met ascites. Hierbij hoopt zich vocht op in de buikholte. Een andere belangrijke indicatie is het nefrotisch syndroom, waarbij het gehele lichaam vasthoudt wanneer behandeling met alleen lisdiuretica als furosemide onvoldoende werkt.
Vanwege hun vermogen een teveel aan lichaamsvocht af te drijven zonder dat daarbij kaliumverlies optreedt, worden kaliumsparende diuretica soms voorgeschreven bij de behandeling van hoge bloeddruk en bij patiënten met hartfalen die ook digitalis gebruiken.
Hoe werkt het?
Diuretica zijn vochtafdrijvende middelen. Ze bevorderen de uitscheiding van natriumchloride (zout) en water in de vorm van urine. De meeste diuretica veroorzaken tegelijkertijd een verlies van kalium. Een te laag kaliumgehalte kan leiden tot ernstige hartritmestoornissen (aritmie).
Kaliumsparende diuretica verhinderen dit verlies van kalium. Er zijn verschillende groepen kaliumsparende diuretica die dat elk op hun eigen manier doen:
- Kaliumsparende diuretica als amiloride en triamtereen doen dat door de opname van natrium in de nierkanaaltjes nefronen (de functionele eenheden van de nieren) te blokkeren. Kalium kan alleen worden uitgescheiden wanneer het geruild wordt met natrium. Omdat de opname van natrium wordt geblokkeerd, ligt daarmee dus ook de uitscheiding van kalium stil.
- De aldosteronantagonisten gaan de werking van het hormoon aldosteron tegen. Dat hormoon heeft tot voornaamste taak kalium tegen natrium uit te wisselen, waarbij natrium wordt vastgehouden en kalium wordt uitgescheiden. Dankzij deze antagonistische of tegengestelde werking van kaliumsparende diuretica kan het lichaam kalium vasthouden.
Resultaten
De middelen werken binnen enkele uren.
Complicaties en bijwerkingen
De voornaamste bijwerking van kaliumsparende diuretica is dat het lichaam te veel kalium vasthoudt, waardoor het gehalte aan kalium in het bloed erg hoog kan worden. Net als een tekort aan kalium, kan een teveel aan kalium hartritmestoornissen veroorzaken. Door het gebruik van kaliumsparende diuretica stijgt ook het gehalte aan chloride in het lichaamsvocht, dat daardoor een hogere zuurgraad krijgt. Deze bijwerkingen treden echter alleen op als kaliumsparende diuretica niet in combinatie met andere diuretica, zoals thiazide-diuretica worden gebruikt. Aldosteronantagonisten kunnen impotentie en gynaecomastie (overmatige ontwikkeling van de borstklieren bij mannen) als bijwerking hebben.
Meer informatie
Het farmocotherapeutisch kompas van het College voor Zorgverzekeringen
www.fk.cvz.nl
(Engels) Skluth, H.A. and Gums, J.G. (1990), “Spironolactone: a Re-examination”, DICP: the Annals of Pharmacotherapy, vol.24, no.1, January, pp.52-59 (USA)
www.ncbi.nlm.nih.gov
Rang, H.P, Dale, M.M. and Ritter, J.M. (1999), The Kidney, in: Pharmacology, Churchill Livingstone, London.
Warnock, D.G. (1996), Diuretic Agents, in: Katzung, B.G. (ed) Basic and Clinical Pharmacology, 5th ed, Prentice-Hall Inc, London.