Hypostatisch eczeem

Hypostatisch eczeem is een vorm van eczeem die voornamelijk voorkomt bij mensen met slecht functionerende aders in de (onder)benen. Hypostatisch eczeem wordt ook wel varikeus eczeem genoemd (varix = spatader). De huidproblemen ontstaan vaak op de plek van een spatader.

Bent u huisarts of praktijkmanger?

Benieuwd hoe hybride zorg uw praktijk of post kan ondersteunen? 

In de whitepaper leest u alles over de mogelijkheden van hybride zorg.

Download het whitepaper

Oorzaak

De oorzaak van hypostatisch eczeem is een langdurig tekortschieten van de aders in de benen. Dit wordt chronische veneuze insufficiëntie genoemd, die zich onder andere uit in spataders . Het bloed wordt dan onvoldoende afgevoerd vanuit de benen. Dit leidt tot stuwing, waardoor eiwitten en andere afvalstoffen uit de bloedbaan naar de ruimten tussen de cellen kunnen lekken. Door nog onbekende oorzaak geeft dit een ontsteking die zich kan uiten als eczeem. Krabben en wrijven houdt het eczeem in stand. Mensen met een verhoogde kans op spataders, zoals zwangere vrouwen, mensen met een staand beroep en mensen bij wie spataders in de familie voorkomen, hebben ook een verhoogde kans op hypostatisch eczeem

Verschijnselen

Het eczeem begint meestal op de onderbenen, rond de enkels. Het zijn rode, onscherp begrensde plekken met schilfering en krabwondjes. Het eczeem geeft veel jeuk en soms ook pijnklachten. Vaak zijn er naast de huiduitslag ook andere verschijnselen van chronische veneuze insufficiëntie zoals:

• spataders;
• zwaar, vermoeid gevoel in de benen;
• nachtelijke beenkrampen;
• oedeem (vochtophoping) in de enkels;
• bruinige verkleuringen van de huid;
• wondjes en zweertjes (ulcus cruris).

Het eczeem heeft de neiging tot uitbreiding, ook naar het andere been, zelfs als daar geen veneuze insufficiëntie was. Dit wordt een ‘strooireactie’ genoemd. Dit betekent niet dat het eczeem besmettelijk is. Het eczeem wordt in stand gehouden door krabben en wrijven. Langdurig bestaand hypostatisch eczeem verhoogt het risico van het ontstaan van contactallergisch eczeem door de voorgeschreven zalven, verbandmaterialen of elastische steunkousen.

Diagnose

Bij hypostatisch eczeem wordt de diagnose gesteld op grond van de verschijnselen, zoals de aanwezigheid van ontstekingen, spataders, bruinige verkleuring van de huid en zweren op de onderbenen. Speciale tests om de bloedstroom door de aders in de benen te controleren, zoals echoscopie en doppleronderzoek, kunnen helpen bij het stellen van de diagnose.
Soms wordt hypostatisch eczeem verward met wondroos , diepe veneuze trombose , atopisch eczeem, of nummulair eczeem.

Behandeling

De behandeling van hypostatisch eczeem bestaat uit het verbeteren van de doorbloeding door de spataders te behandelen. Oedeem wordt bestreden met zwachtels of elastische kousen. Deze kousen zullen levenslang gedragen moeten worden. Soms wordt kortdurend een corticosteroïdenzalf of -crème voorgeschreven om de jeuk en de roodheid te verlichten.

Complicaties

Bij onbehandeld eczeem kan zich een bacteriële infectie ontwikkelen, die de pijn en de zwelling verergert en zich kan verspreiden naar de omringende huid. Een dergelijke infectie moet worden behandeld met antibiotica.
Bij chronische veneuze insufficiëntie kunnen wonden aan het onderbeen optreden, die zeer slecht genezen, een ‘open been’ (ulcus cruris ). Als er ook sprake is van eczeem is de kans op zo’n wond groter.

Preventie van hypostatisch eczeem bij chronische veneuze insufficiëntie

Regelmatig bewegen is belangrijk. Draag daarbij altijd een elastische steunkous. Ook bij warm weer is het verstandig om steunkousen te dragen. Vermijd kleding die afknelt in de liezen of buik. Zorg voor goed passend schoeisel. Hoge hakken verhinderen een goede pompfunctie van de kuitspieren. Leg de benen omhoog bij langdurig zitten.

Meer informatie

Informatie over hypostatisch eczeem
www.huidarts.com/huidaandoeningen/hypostatisch-eczeem/

Dirven-Meijer, P.C., De Jong-Tieben L.M., Besselink, H.J., de Jongh T.O.H., (2004); Eczeem, Huisarts en Wetenschap vol.47, no.10, pp 472-7. [online available]
http://www.henw.org/archief/volledig/id2825-eczeem.html