Goedaardige huidafwijkingen in verschillende huidlagen

Goedaardige huidafwijkingen zijn abnormale gezwellen die, in tegenstelling tot kwaadaardige huidafwijkingen, de omliggende lichaamsweefsels niet binnendringen of vernietigen en niet uitzaaien naar andere lichaamsdelen.

Goedaardige huidafwijkingen gaan uit van de verschillende huidlagen of de huidaanhangsels, zoals haren, talg- en zweetklieren. Goedaardige huidafwijkingen kunnen op het gehele lichaam voorkomen. Ze zijn begrensd, ontwikkelen zich vaak traag en zijn onschuldig. Vaak stopt de groei vanzelf en wordt de afwijking kleiner of verdwijnt zelfs helemaal.

Goedaardige huidafwijkingen zijn onder andere het keratoacanthoom, acrochordon en dermatofibroom.

Goedaardige afwijkingen van de huidaanhangsels omvatten de volgende kankersoorten:

Bent u huisarts of praktijkmanger?

Benieuwd hoe hybride zorg uw praktijk of post kan ondersteunen? 

In de whitepaper leest u alles over de mogelijkheden van hybride zorg.

Download het whitepaper

• Kanker van de haarfollikels, zoals keratosis follicularis, tricho-epithelioom en pilomatrixoom.
• Kanker van de talgklieren, zoals talgklieradenoom.
• Kanker van de apocriene zweetklieren, zoals hidrocystoma en syringocystadenoma papilliferum.
• Kanker van de eccriene zweetklieren, zoals eccrien poroom en spiradenoom.

Oorzaken

De oorzaak van goedaardige huidafwijkingen is vaak onduidelijk. Mogelijk zorgen bepaalde afwijkingen in het erfelijk materiaal ervoor dat de gevoeligheid voor deze huidafwijkingen wordt verhoogd. Bepaalde soorten huidafwijkingen komen vaker voor in één familie.

Verder lijken sommige goedaardige huidafwijkingen samen te gaan met:

• Blootstelling aan zonlicht.
• Contact met teer en aardolie.
• Regelmatige prikkeling van de huid.
• Verwondingen.
• Een verstoord hormonaal evenwicht.
• Insectenbeten
• Bepaalde virusinfecties.

Symptomen van goedaardige huidafwijkingen

De verschijnselen van goedaardige huidafwijkingen zijn gevarieerd, talrijk en in veel gevallen gemakkelijk te diagnosticeren. 

Kerato-acanthoom
Keratoacanthoom, ook bekend als molluscum sebaceum, is een relatief veelvoorkomende huidafwijking die vaker voorkomt bij mannen van middelbare leeftijd met een witte huid. De afwijking begint meestal als een stevig, rond, vleeskleurig of rood bultje. In tegenstelling tot andere goedaardige huidafwijkingen groeit dit bultje snel en ontwikkelt het zich binnen enkele weken tot een ronde bult met een glad, glimmend oppervlak van 1 tot 2 centimeter. Het midden van deze bult kan keratine, een hard eiwit, bevatten dat als een hoorn uitsteekt. Of de bult kan bedekt zijn door een korst waaronder een met keratine gevulde krater zit. Een keratoacanthoom ontstaat meestal op huid die vaak in de zon komt, zoals het gezicht, de nek, handruggen en polsen. De huidafwijking verdwijnt spontaan, maar laat meestal een litteken achter.

Acrochordon
Acrochordon, ook bekend als fibroma molle, skintag of huidtag, is een veelvoorkomende huidafwijking die vaker voorkomt bij vrouwen, in het bijzonder tijdens of na de menopauze. Een acrochordon is een rond, zacht, niet-elastisch bultje met een doorsnede van ongeveer 2 millimeter dat meestal vastzit aan een steel. Meestal komen deze bultjes voor aan de zijkanten van de nek en kunnen ze zich uitbreiden naar het gezicht of omlaag naar de rug en borst. Ze komen ook voor in de buurt van de oksels of liezen. De kleur van de huid kan onveranderd zijn of iets donkerder worden.

Dermatofibroom
Dermatofibroom, ook bekend als cutaan goedaardig fibreus histiocytoom, is een van de meest voorkomende huidafwijkingen. Het komt meestal voor bij vrouwen van begin twintig. Deze afwijking bestaat uit een stevig en beweeglijk bultje met een doorsnede van ongeveer 1 centimeter. Het bultje voelt aan als een bevroren erwt of kleine kiezel. De kleur van de huid die erover heen ligt, is meestal geelbruin of donkerder. De ledematen worden het vaakst getroffen, in het bijzonder de onderbenen. Dermatofibromen geven meestal helemaal geen klachten. Wel kunnen jeuk en pijn voorkomen. Wanneer de bult wordt samengedrukt, ontstaat meestal een kuilachtige deuk in de huid die over de bult heen ligt. Deze deuk is kenmerkend voor een dermatofibroom. Dermatofibroom, ook bekend als cutaan goedaardig fibreus histiocytoom, is een van de meest voorkomende huidafwijkingen. Het komt meestal voor bij vrouwen van begin twintig. Deze afwijking bestaat uit een stevig en beweeglijk bultje met een doorsnede van ongeveer 1 centimeter. Het bultje voelt aan als een bevroren erwt of kleine kiezel. De kleur van de huid die erover heen ligt, is meestal geelbruin of donkerder. De ledematen worden het vaakst getroffen, in het bijzonder de onderbenen. Dermatofibromen geven meestal helemaal geen klachten. Wel kunnen jeuk en pijn voorkomen. Wanneer de bult wordt samengedrukt, ontstaat meestal een kuilachtige deuk in de huid die over de bult heen ligt. Deze deuk is kenmerkend voor een dermatofibroom.

Keratosis follicularis
Keratosis follicularis is een goedaardige afwijking van de haarfollikels die meestal optreedt op het hoofd en in de nek. De afwijking bestaat uit een schilferige, vleeskleurige bult die meestal jeukt, ontstoken kan raken en tot flinke omvang kan groeien.

Tricho-epithelioom
Tricho-epithelioom, ook bekend als tumor van Brooke, is een afwijking van de haarfollikels die zelden voorkomt. Meestal komt het voor bij jonge mensen. Deze afwijking ziet er meestal uit als een enkelvoudige, huidkleurige bult op het gezicht met een doorsnede van ongeveer 2 tot 8 centimeter. Meestal zit de bult op de neus, wangen, hoofdhuid of het voorhoofd. De bult ziet er glimmend uit en kan in kleur variëren van geel tot bruin. Tricho-epitheliomen kunnen bij het ouder worden langzaam in aantal toenemen.

Pilomatrixoom
Pilomatrixoom, ook bekend als goedaardig epithelioma calcificans of malherbe-epithelioom, is de meest voorkomende afwijking van de haarfollikels. Het wordt gekenmerkt door verharding of verkalking. Deze afwijking komt meestal voor bij kinderen. Pilomatrixoom bestaat uit een enkele, stevige, steenachtige, harde bult in het gebied van hoofd, nek en armen. Deze bult kan 3 tot 30 millimeter in doorsnee zijn. De huid eroverheen is meestal normaal

Talgklieradenoom
Talgklieradenoom is een zeldzame goedaardige afwijking van de talgklieren. Het komt vaker voor bij mensen van middelbare leeftijd en bij ouderen. De afwijking bestaat uit een rond bultje. Het bultje heeft meestal een doorsnede van minder dan 10 millimeter. Deze afwijking heeft meestal een wasachtige gele kleur. Het zit vaak in het gezicht, op de hoofdhuid en in de nek. Soms zijn er wratachtige verdikkingen op het oppervlak.

Apocrien hidrocystoom
Apocrien hidrocystoom, ook bekend als apocrien cystadenoom, is een afwijking van de apocriene zweetklieren die zelden voorkomt. De afwijking ziet er zakachtig (cysteus) uit. De cyste is een goed omlijnde, bolle, doorschijnende bult. Hij zit vaak in het gebied rondom de ogen, vooral in de binnenste hoek van de ogen. De cyste ziet er vaak gespannen, glad en glanzend uit. De kleur varieert van grijsachtig tot blauw of zwart. De afwijking groeit langzaam en kan een diameter van 10 millimeter of meer bereiken. Het komt voor op de volwassen leeftijd, zowel bij mannen als vrouwen.

Syringocystadenoma papilliferum
Syringocystadenoma papilliferum is een andere afwijking van de apocriene zweetklieren. Het komt meestal voor op het gezicht of de hoofdhuid van jongvolwassenen. De afwijking breidt zich flink uit en wordt gekenmerkt door meerdere doorschijnende en gekleurde bultjes. Eccrien poroom Eccrien poroom is een goedaardige afwijking van de eccriene zweetklieren. Het is een van de makkelijkst herkenbare afwijkingen van de huidaanhangsels. Het is een naar buiten groeiend gezwel, roze tot rood van kleur met een doorsnede van ongeveer 1 tot 2 centimeter. De afwijking komt meestal voor op de voetzolen en handpalmen. Soms treden kwaadaardige veranderingen in deze afwijkingen op.

Syringoom
Syringoom, ook bekend als hidradénomes éruptifs, is een zelden voorkomende afwijking. Het ontstaat meestal tijdens de puberteit en komt vaker bij vrouwen voor. De afwijking bestaat uit één of meerdere, kleine, huidkleurige tot geelachtige of lichtpaarse bultjes. De bultjes variëren in grootte van 1 tot 5 millimeter en komen symmetrisch op het lichaam voor. Het oppervlak van het bultje is vlak en de omtrek is enigszins hoekig. De afwijking kan plotseling optreden en komt voornamelijk voor op de borstkas, onderbuik, nek en in het gezicht.

Dermaal cylindroom
Dermaal cylindroom, ook bekend als tulbandtumor of Spiegler-tumor, komt tweemaal zo vaak voor bij vrouwen. Het begint meestal op jongvolwassen leeftijd. De afwijking bestaat uit meerdere, gladde, stevige bultjes op de hoofdhuid en soms in het gezicht en de nek. De bultjes zijn roze tot rood van kleur. Ze lijken vaak aan een steel vast te zitten. In zeldzame gevallen worden de bultjes pijnlijk en vertonen ze kwaadaardige veranderingen.

 

Diagnose

De diagnose wordt gesteld op basis van de medische voorgeschiedenis, het verhaal van de patiënt en de symptomen. Ook vindt een lichamelijk onderzoek plaats. Daarnaast kunnen aanvullende onderzoeken worden gedaan zoals, bloedonderzoek, pathologische onderzoek, beeldvormend onderzoek en een huidbiopsie. Deze onderzoeken kunnen de diagnose bevestigen en de aanwezigheid van andere huidziekten en eventuele kwaadaardige veranderingen uitsluiten.

Behandeling van goedaardige huidafwijkingen

De behandeling van goedaardige huidafwijkingen bestaat meestal uit een excisie. Meestal vindt deze operatie hoofdzakelijk plaats om cosmetische redenen.

Wanneer een groot gedeelte van de huid is aangedaan of verdenking is op kwaadaardige veranderingen, wordt een operatie uitgevoerd die uitgebreider is dan een excisie. Tevens worden dan zorgvuldige routinematige controles gedaan.

Andere mogelijke behandelingen van goedaardige huidafwijkingen zijn een curettage, elektrocoagulatie, bevriezing en laserbehandeling. Bestraling en aanbrengen van zalven met 5-fluorouracil kunnen tevens de verschijnselen verlichten en de kans op een litteken verkleinen.

Complicaties

Een ernstige, maar niet vaak voorkomende complicatie van goedaardige huidafwijkingen is een kwaadaardige verandering. Ook kunnen goedaardige huidafwijkingen leiden tot cosmetische problemen en kunnen ze plaatselijk terugkeren na een operatie.

Prognose

Goedaardige huidafwijkingen groeien meestal zeer langzaam. Ze zaaien niet uit naar andere lichaamsweefsels. De prognose is zeer gunstig en meestal is operatieve verwijdering voldoende om de aandoening te genezen. Wanneer er kwaadaardige veranderingen optreden, wordt de prognose onzeker.

Meer informatie

Informatie over het keratoacanthoom
www.huidziekten.nl/folders/nederlands/keratoacanthoom.htm
wikipedia.org/wiki/Keratoacanthoom

Informatie over het acrochordon
www.huidhuis.nl/huidaandoening/skin-tag

Informatie over het dermatofibroom
www.huidinfo.nl/dermatofibroom.html

Informatie over keratosis follicularis
www.huidziekten.nl/zakboek/dermatosen/dtxt/DyskeratosisFollicularis.htm

Informatie over het hidrocystoom
www.huidinfo.nl/hidrocystoom.html

Informatie over het eccrien spiradenoom
www.huidziekten.nl/zakboek/dermatosen/stxt/SpiradenomaEccrinum.htm

Cerroni, L. and Kerl, H. (2003), Keratoacanthoma, in: Freedberg, I.M., Eisen, A.Z., Wolff, K., Austen, K.F., Goldsmith, L.A. and Katz, S.I. (eds), Fitzpatrick’s Dermatology in General Medicine, 6th ed, vol.1, The McGraw-Hill Companies, Inc., New York.

Diane, P., Bandel, C., Ehrig, T. and Cockerell, C.J. (2003), Benign Epidermal Tumors and Proliferations, in: Bolognia, J.L., Jorizzo, J.L., Rapini, R.P., Horn, T.D., Mascaro, J.M., Saurat, J., Mancini, A.J., Salasche, S.J. and Stingl, G. (eds), Dermatology, vol. 2, Elsevier Limited, Philadelphia.

Kaddu, S. and Kerl, H. (2003), Appendage Tumors of the Skin, in: Freedberg, I.M., Eisen, A.Z., Wolff, K., Austen, K.F., Goldsmith, L.A. and Katz, S.I. (eds), Fitzpatrick’s Dermatology in General Medicine, 6th ed, vol.1, The McGraw-Hill Companies, Inc., New York.