Gedragsproblemen bij dementie: wanen en hallucinaties

Wat zijn wanen en hallucinaties?

Gedragsproblemen zijn gedragingen waarmee iemand zelf of zijn omgeving moeilijk kan omgaan. Ze komen veel voor bij mensen met dementie, mogelijk zelfs bij 90% van deze mensen.

Wanen:

Een waan is een idee dat niet klopt met de werkelijkheid. Voor degene die een waan heeft, is het de waarheid. Iemand met dementie kan er bijvoorbeeld van overtuigd zijn dat een ander hem kwaad wil doen of dat zijn partner vreemd gaat. Niets hem van gedachten doen veranderen. Dat komt omdat iemand met dementie dingen vergeet en dus bijvoorbeeld ook dat zijn partner alleen maar weg is om boodschappen te doen. Achterdochtige mensen met dementie krijgen vaak ook wanen.

Hallucinaties:

Bij een hallucinatie ziet, hoort, ruikt, voelt of proeft iemand iets dat er niet is. Dit kan erg beangstigend zijn. Maar niet alle hallucinaties zijn vervelend.

Bent u huisarts of praktijkmanger?

Benieuwd hoe hybride zorg uw praktijk of post kan ondersteunen? 

In de whitepaper leest u alles over de mogelijkheden van hybride zorg.

Download het whitepaper

Oorzaken van wanen en hallucinaties

Wanen en hallucinaties kunnen de volgende oorzaken hebben:

• Als de hersenen veranderen door dementie. Mensen met ‘Lewy body’-dementie zien bijvoorbeeld vaak dingen die er niet zijn (visuele hallucinaties).
• Door een delier. Deze aandoening is vaak het gevolg van medicatie of een lichamelijke aandoening, zoals een infectie, koorts, pijn, obstipatie of uitdroging.

In sommige situaties verergeren wanen en hallucinaties vaak:

• Als mensen met dementie slecht zien (syndroom van Charles Bonnet) en/of horen (releasehallucinaties).
• Door afwijkingen in de normale dagindeling.

Schakel meteen de behandelend arts in als het gedrag van de patiënt plotseling verandert.

Behandeling van wanen en hallucinaties

Wanen of hallucinaties worden vaak behandeld met antipsychotica als haldol. Deze hebben bijwerkingen, zoals stijfheid en spiertrekkingen. Als er lange tijd behandeling is, wordt vaak gekozen voor risperidal. Risperidal heeft minder bijwerkingen. Overleg met de arts of het gebruik van deze middelen zinvol is. Bij een delier door een lichamelijke aandoening, behandelt de arts de oorzaak.

Omgaan met wanen en hallucinaties

Ga op de volgende manier om met wanen en hallucinaties:

• Ga niet in discussie over de inhoud van de hallucinaties of wanen. Zeg gewoon: “Ik weet dat jij dingen ziet en hoort, die ik niet zie”. Het is beter om in te gaan op de angst die de dementerende persoon ervaart.
• Probeer de ander af te leiden met muziek, foto's of een eenvoudige activiteit.
• Zorg voor voldoende licht in huis en gebruik eventueel nachtlampen.
• Soms helpt het om hard te zeggen: “En nu iedereen naar huis” en vervolgens de deur open en dicht te doen.
• Heel soms worden radiosignalen opgevangen door gehoorapparaten. Denk hieraan als iemand zegt dat hij steeds andere liedjes ‘hoort’.
• Neem beschuldigingen niet persoonlijk. De persoon met dementie heeft geen controle over zijn gedrag.
• Negeer hallucinaties of wanen waar de patiënt niet boos of bang van wordt. Meld hallucinaties wel altijd aan de behandelend arts. Want goedaardige hallucinaties bestaan niet.
• Zorg ervoor dat er niet te veel verandert in de omgeving van de patiënt en in zijn dagelijkse dagindeling.
• Omgaan met gedragsproblemen is niet gemakkelijk. Familieleden voelen zich vaak gespannen, gefrustreerd, schuldig en wanhopig. Deze gevoelens zijn normaal. Probeer steun te zoeken bij familie, vrienden of lotgenoten. Bezoek bijvoorbeeld één van de Alzheimercafés.

Hoe ga je om met dementie Webinar

Medicinfo heeft in samenwerking met zorgverzekeraar CZ op 17 februari 2016 een webinar over dementie georganiseerd. Het onderwerp van het webinar was ‘Hoe ga je om met dementie?’. De deskundigen die aan tafel zaten, waren Marianne van Tol (zorgconsulent voor Laurens Antonius Binnenweg en werkzaam met jonge mensen met dementie) en Rineke Maarse (mantelzorger). Het webinar werd gepresenteerd door Krijn Schuurman. 

Je kunt hieronder het webinar terugkijken. Je krijgt daarin antwoord op onder meer de volgende vragen:

• Hoe kan ik iemand met dementie het best helpen en begeleiden?
• Wanneer doe ik het goed en wat kan ik beter niet doen?
• Ik word niet meer herkend. Hoe ga ik hier mee om?

 

Meer informatie

Informatie van Alzheimer Experience
www.alzheimerexperience.nl

Informatie van Alzheimer Nederland, de organisatie voor mensen met dementie en hun familie 
www.alzheimer-nederland.nl

Verenso (2008); Richtlijn Probleemgedrag 
Jessie van Loon (2006), Pearson Education Benelux. Mijn partner raakt de weg kwijt – Omgaan met dementie.