Gedragsproblemen bij dementie: onrust en dwalen

Onrust bij dementie

Onrust komt veel voor bij mensen met dementie. Onrustige patiënten hebben last van verschillende symptomen, zoals dwalen, loopdrang, in zichzelf praten, herhalen van handelingen, roepen en friemelen.

Onrust is moeilijk voor de omgeving en voor de betrokkene zelf. Onrust roept snel onrust bij een ander op. Zonder dat je vaak kunt achterhalen wie is begonnen met de onrust, kan het leiden tot agressie en afweer. Veel mensen met dementie worden onrustig aan het eind van de middag en in de avond (het zogenoemde ‘sundown fenomeen’). Veel partners van mensen met dementie worden onrustig als ze door zorgtaken niet hun geplande bezigheden kunnen afronden. Nachtelijke onrust en dwalen komen ook vaak voor.

Dokter Appke voor uw gezondheidsvragen

Bij een langdurige keelpijn wel of niet naar de huisarts? Heeft u een bijsluiter waar u niet uitkomt? Dokter Appke is er voor u!

• Snel én deskundig antwoord op uw gezondheidsvraag
• Online beeldbellen met een huisarts
• Stuur een foto mee van uw klacht
• Uw gegevens zijn veilig en blijven vertrouwelijk
• Ook 's avonds, in het weekend én op feestdagen bereikbaar

Download Dokter Appke

Onrust bij dementie ontstaat bijvoorbeeld door:

• Lichamelijke problemen, zoals pijn, benauwdheid, drang tot ontlasting of plassen, honger, dorst, een infectie, verstopping of een volle blaas.
• (Nieuwe) medicijnen.
• Een vervelende gebeurtenis.
• Verwardheid.
• Het mislukken van een activiteit.
• Verveling.
• Drukte.
• Omgevingsfactoren, zoals te veel lawaai of de inrichting van een ruimte.
• Negatieve reacties van anderen op onrust; corrigerende woorden of boosheid versterken onrust.
• Herbeleven van vervelende gebeurtenissen uit het verleden (dit komt niet meer voor bij ernstige vormen van dementie).

Een verklaring voor het ‘sundown fenomeen’ zou vermoeidheid kunnen zijn.

Tips om met onrust bij dementie om te gaan:

 

• Achterhaal de oorzaak van de onrust. Als je weet waar het gedrag vandaan komt, kun je er iets aan doen of het in de toekomst voorkomen. Overleg bij twijfel met een arts, omdat er een aantal lichamelijke oorzaak voor de onrust kan zijn.
• Leid de ander af.
• Zorg voor rust in de omgeving.
• Blijf geduldig en laat geen irritatie blijken. Tel tot 10 (en vaak nog langer).
• Stel niet te veel eisen aan de ander.
• Leg uit wat je doet.
• Zorg voor een warme, vertrouwde omgeving.
• Zorg voor een vaste dagelijkse routine; een vast uurtje rust ‘s middags kan onrust in de avond tegengaan. Bij wakker worden kan dan wel weer onrust ontstaan door gebrek aan tijdsbesef.

Bespreek onrust altijd met de behandelend arts, psycholoog of verpleegkundige.

• Zij helpen bij het achterhalen van de oorzaak.
• Zij behandelen eventuele lichamelijke problemen.
• Zij adviseren over de omgang met onrust.
• Bij ernstige onrust kunnen ze medicatie voorschrijven.

Dwalen bij dementie

Dwalen is een van de moeilijkste problemen die verzorgers van iemand met dementie tegenkomen. De patiënt kan door het huis dolen, buiten ronddwalen of weglopen. De patiënt tegenhouden is vaak moeilijk.

Iemand met dementie dwaalt om verschillende redenen. Bijvoorbeeld:

• Hij voelt zich verloren in een nieuwe omgeving (een verzorgings- of verpleeghuis).
• Hij was van plan om ergens heen te gaan, maar is vergeten waarheen.Hij zoekt zijn verzorger en is vergeten dat die hem gevraagd heeft te wachten.
• Hij herkent de omgeving, zijn eigen huis niet meer en stapt op.
• Hij wil lopen, uit verveling of omdat hij zin heeft in beweging.
• Hij wil iets doen wat hij vroeger voor zijn werk deed.
• Hij zoekt naar iets of iemand uit zijn verleden.
• Hij is vergeten wat voor dag het is of hoe laat het is. Dit laatste komt vooral 's winters voor als het vroeg donker is.
• Hij is rusteloos.

Tips om met dwalen bij dementie om te gaan:

• Als iemand echt wil lopen, kun je hem beter begeleiden dan tegenhouden. Tijdens het wandelen kun je dan zijn aandacht afleiden en hem terug naar huis brengen. Als iemand zijn eigen huis niet meer herkent, kun je bijvoorbeeld via de voordeur naar buiten en de achterdeur naar binnen en zeggen dat je weer thuis bent.
• Mogelijk kunnen ook anderen (familieleden, vrijwilligers) regelmatig met de patiënt gaan wandelen.
• Zorg dat een patiënt die vaak wegloopt, altijd adres en telefoonnummer bij zich heeft (kaartjes in alle jaszakken). Laat hem bijvoorbeeld een SOS-armband dragen.
• Voorzie alle kleding van de patiënt van zijn naam en adres.
• Tegenwoordig is het ook mogelijk een patiënt met een GPS-systeem te volgen. Dit kan eventueel met een meldkamer ertussen (www.welzijnservices.nl). Monteer eventueel een zoemer op alle buitendeuren. Dan weet je wanneer de patiënt het huis verlaat.
• Blijf rustig als je de persoon met dementie kwijt bent. Zoek eerst in de directe omgeving en kijk op zijn favoriete plekken. Waarschuw daarna de politie. Zorg ervoor dat je een foto van de patiënt bij je hebt. Laat die aan de politie en anderen zien.
• Toon je woede en frustratie niet aan de patiënt en straf hem niet. Blijf juist rustig en stel hem gerust. Ook híj kan angstig zijn of vergeten zijn wat er is gebeurd.

Tips voor mantelzorgers

Het is niet gemakkelijk om elke dag om te gaan met iemand met dementie. Mantelzorgers voelen zich vaak gespannen, gefrustreerd, bang, boos, schuldig en wanhopig. Deze gevoelens zijn normaal in deze situatie.

Het is belangrijk dat mantelzorgers goed voor zichzelf zorgen. De volgende tips kunnen helpen bij de zorg voor iemand met dementie:

• Reserveer tijd voor jezelf. Eventueel doordat de patiënt zelf naar een dagopvang, dagbehandeling of zorgboerderij gaat.
• Zoek steun bij familie, vrienden of lotgenoten. Bezoek bijvoorbeeld een Alzheimercafé. Die worden overal in Nederland gehouden.
• Bespreek de situatie met de betrokken hulpverleners. Zij geven advies, begeleiding en hulp.

Hoe ga je om met dementie Webinar

Medicinfo heeft in samenwerking met zorgverzekeraar CZ op 17 februari 2016 een webinar over dementie georganiseerd. Het onderwerp van het webinar was ‘Hoe ga je om met dementie?’. De deskundigen die aan tafel zaten, waren Marianne van Tol (zorgconsulent voor Laurens Antonius Binnenweg en werkzaam met jonge mensen met dementie) en Rineke Maarse (mantelzorger). Het webinar werd gepresenteerd door Krijn Schuurman. 

Je kunt hieronder het webinar terugkijken. Je krijgt daarin antwoord op onder meer de volgende vragen:

• Hoe kan ik iemand met dementie het best helpen en begeleiden?
• Wanneer doe ik het goed en wat kan ik beter niet doen?
• Ik word niet meer herkend. Hoe ga ik hier mee om?

Meer informatie

 

Informatie van Experience
www.alzheimerexperience.nl

Informatie van Alzheimer Nederland, de organisatie voor mensen met dementie en hun familie. 
www.alzheimer-nederland.nl

Informatie van Alzheimer Nederland over Alzheimer cafés 
www.alzheimer-nederland.nl/alzheimer-cafe 

Website voor mantelzorgers van mensen met dementie 
www.dementiedebaas.nl 

Tips voor het omgaan met dementie van de GGZ Drenthe 
www.ggzdrenthe.nl 

Loon, J. van (2006), Pearson Education Benelux. Mijn partner raakt de weg kwijt – Omgaan met dementie.

Dirkse, R. & Caro Petit (2010), Kosmos Uitgevers Utrecht/Antwerpen. Had ik het maar geweten – moderne dementiezorg.