Functie van het ruggenmerg

Het ruggenmerg heeft een vlindervorm, met binnenin de ‘grijze stof’ (bestaande uit veel cellen) en daarbuiten de ‘witte’ stof (met veel uitlopers). De witte massa van het ruggenmerg is het belangrijkste communicatiekanaal. Het ruggenmerg verwerkt binnenkomende informatie vanuit de gevoelsvezels (sensibele zenuw) en reageert daarop via de motorische zenuwvezels (motorische zenuw). Het ruggenmerg is de verbinding tussen de hersenen en alle spieren van het lichaam, met uitzondering van de zenuwen naar het hoofd en de nek.

Als een zenuw met slechts één schakelstation (via de grijze stof) direct weer het ruggenmerg verlaat, wordt dit een reflex genoemd. De wil heeft dan geen invloed op de reactie. Indien er via het ruggenmerg een verbinding is naar de hersenen, worden we ons dingen bewust en doen we dingen wel onder invloed van onze wil.

Het ruggenmerg is opgehangen in een zak met vocht (liquor) dat tussen de hersenvliezen zit. Hierdoor is het ruggenmerg beter bestand tegen schokken en stoten. Bovendien speelt het vocht een rol bij het transport van voedingsstoffen en de afvoer van afvalstoffen.

Steuncellen (gliacellen) zijn van belang bij het repareren van zenuwcellen in de hersenen (littekenweefsel, groei van zenuwuitlopers) en voor de aanmaak van myeline. Myeline is de isolerende laag rond zenuwbanen en is belangrijk voor de snelheid van informatieoverdracht.

De bloed-ruggenmergbarrière moet de zenuwcel beschermen tegen schadelijke invloeden van buitenaf. Veel geneesmiddelen kunnen echter niet door deze barrière heen.

Bent u huisarts of praktijkmanger?

Benieuwd hoe hybride zorg uw praktijk of post kan ondersteunen? 

In de whitepaper leest u alles over de mogelijkheden van hybride zorg.

Download het whitepaper

De invloed van groei en training

In het eerste levensjaar vindt de grootste ontwikkeling plaats. De motorische (of spier)ontwikkeling van baby’s voltrekt zich meestal volgens een vast patroon. Ze beginnen met hun hoofd op te tillen, daarna gaan ze zich omdraaien, zitten, kruipen, staan en lopen. Hoewel die volgorde voorspelbaar is en de groei van het ruggenmerg volgt, verschilt de snelheid waarmee een en ander plaatsvindt van kind tot kind. In eerste instantie vereist het aanleren van een nieuwe vaardigheid veel inspanning en zijn de bijbehorende bewegingen onbeholpen. Na enige oefening worden deze echter min of meer automatisch. Kortom, de hersenen helpen bij het leren van nieuwe motorische vaardigheden, maar daarna neemt het ruggenmerg het over en coördineert de verschillende spierbewegingen die nodig zijn om een vaardigheid uit te voeren (de nieuw verworven vaardigheid voer je dan ‘automatisch’ of ‘via je ruggenmerg’ uit).

De gevolgen van beschadiging of ziekte

Beschadiging van het ruggenmerg door een ongeval of ziekte kan de functie ervan uiteraard aantasten. De beperkingen in functioneren na een ruggenmergletsel hangen af van de ernst van het ongeval, en van het ruggenmergsegment en de zenuwen die zijn aangedaan. Spieren kunnen verlamd raken, reflexen kunnen zijn geblokkeerd en gevoelstoornissen (stoornissen van tast, gevoel en temperatuurzin) kunnen optreden. De aangedane lichaamsdelen bevinden zich beneden het beschadigde ruggenmergsegment. Een gevolg is bijvoorbeeld een dwarslaesie.

Diverse neurologische aandoeningen kunnen de functie van het ruggenmerg beïnvloeden (onder andere multipele sclerose).Tumoren in of buiten het ruggenmerg kunnen door druk de normale functie van het ruggenmerg in de weg staan. Deze tumoren kunnen uitgaan van het ruggenmergvlies, de zenuwwortels, of van het weefsel van het ruggenmerg zelf.

Na een week tot zes maanden keert een deel van de normale functies van het ruggenmerg meestal terug, maar de kans op spontaan herstel neemt daarna af. Beschadiging van het ruggenmerg leidt in de meeste gevallen tot blijvende functiebeperking.

De gevolgen van het ouder worden

Het gevolg van het ouder worden voor het functioneren van het ruggenmerg komt door afname van het aantal hersencellen, afname in de kwaliteit van de celuitlopers en de slijtage van de benige delen van het wervelkanaal (hierdoor neemt de druk van buiten op het ruggenmerg toe).

Voorbeelden van veroudering binnen het ruggenmerg zijn:

• vermindering geleidingsmateriaal van zenuwen met daardoor tragere voortgeleiding van informatie;
• minder vertakkingen van uitlopers;
• minder overdracht van prikkels door minder stoffen die zulke prikkels doorgeven en minder punten waar dit gebeurt;
• minder zenuwcellen, waardoor een langere leerperiode nodig is.

Voorbeelden van veroudering buiten het ruggenmerg zijn:

• kanaalstenose (het kanaal waar de betreffende zenuw doorheen moet is te nauw door slijtage);
• vergroeiingen van de wervelkolom door slijtage (artrose), botontstekingen (reuma, ziekte van Bechterew);
• tumoren of uitzaaiingen.

Meer informatie

Informatie over en afbeeldingen van het ruggenmerg
nl.wikipedia.org/wiki/Ruggenmerg
nl.wikipedia.org/wiki/Centraal_zenuwstelsel

Bouw van het ruggenmerg en tumoren
www.nvvn.org

Tortora, G.J. and Grabowski, S.R. (2003), Principles of Anatomy & Physiology, 10th ed, John Wiley & Sons, New York.