Ontlasting en krampjes
Een cyste in de eierstok is een holte die is gevuld met vocht. Andere benamingen hiervoor zijn follikelcyste, simpele ovariumcyste, persisterende (Graafse) follikel en functionele cyste. Cysten in de eierstokken zijn een van de meest voorkomende goedaardige afwijkingen van de eierstokken.
Bent u huisarts of praktijkmanger?
Benieuwd hoe hybride zorg uw praktijk of post kan ondersteunen?
In de whitepaper leest u alles over de mogelijkheden van hybride zorg.
Oorzaken
Tijdens een normale menstruatiecyclus rijpt er in de eierstok een eitje dat is omgeven door een klompje cellen. Het eitje en de cellen samen heten Graafse follikel. Als het eitje rijp is, barst de follikel en komt het eitje vrij. Dit proces is de eisprong of ovulatie. Een cyste in de eierstok ontstaat wanneer een follikel niet barst en door vochtophoping groter wordt.
Symptomen van een cyste in de eierstok
Kleine cysten in de eierstok geven meestal geen klachten. Grotere cysten kunnen leiden tot pijn in het bekken, pijn tijdens de gemeenschap of menstruatieklachten zoals onregelmatige of wegblijvende menstruaties.
De symptomen worden meestal heviger als er in de cysten een bloeding ontstaat, de cyste openbreekt of om de as draait. Een spoedoperatie kan dan nodig zijn.
Cysten in de eierstokken komen meestal voor bij jonge vrouwen, maar zijn ook bij vrouwen in de overgang niet uitzonderlijk. De cysten kunnen in grootte verschillen. Ze komen alleen of in groepjes voor. De cysten bevinden zich op één of beide eierstokken. Ze kunnen gedurende een flink aantal menstruatiecycli blijven bestaan.
Soms maken cysten in de eierstokken het vrouwelijk hormoon oestrogeen aan. Hierdoor blijft het slijmvlies aan de binnenkant van de baarmoeder groeien. Deze aandoening heet glandulaire endometriumhyperplasie.
Na verloop van tijd kunnen er kwaadaardige cellen ontstaan in een cyste in de eierstok.
Diagnose
De arts stelt de diagnose op basis van de medische voorgeschiedenis, het verhaal van de patiënt en de symptomen. Ook voert de arts een lichamelijk onderzoek uit. Met echoscopie kunnen de grootte en het aantal cysten worden vastgesteld.
Als de echo een cyste in de eierstok laat zien, wordt na de volgende menstruatie nog een echo gemaakt. Als de cyste dan is verdwenen, was het inderdaad een follikelcyste. Is de cyste nog aanwezig, dan wordt na een tijdje nog een echo gemaakt. Als de cyste dan nog aanwezig is, is het waarschijnlijk geen follikelcyste. Er kan dan een kijkoperatie in de buik worden uitgevoerd om de aard van de cyste vast te stellen.
Behandeling van cyste in de eierstok
Meestal verdwijnen cysten in de eierstokken vanzelf. Als de cyste verder geen klachten geeft, is behandeling niet nodig. Een cyste wordt vaak wel behandeld als deze niet vanzelf verdwijnt, groot is of veel pijn veroorzaakt.
Geneesmiddelen met progesteron, zoals de anticonceptiepil, maken de cyste kleiner. De behandeling bestaat daarnaast meestal uit het operatief verwijderen van de cyste. Een stukje van de cyste wordt in het laboratorium onderzocht op aanwezigheid van kwaadaardige cellen.
Meer informatie
Heineman et al. Obstetrie en gynaecologie. De voortplanting van de mens. Vijfde druk. Elsevier Gezondheidszorg, Maarssen, 2004.
Oelsner, G., Shashar, D., Adnexal torsion. Clin Obstet Gynecol. 2006;49:459-63.
Brun, J.L., Le Touze, O., Leng, J.J. (2001), “Nov Medical and surgical treatment of functional ovarian cysts”, J Gynecol Obstet Biol Reprod (Paris); 30 Suppl 1:S41-52.
Marret, H., (2001), “Nov Doppler ultrasonography in the diagnosis of ovarian cysts”: indications, pertinence and diagnostic criteria, J Gynecol Obstet Biol Repr (Paris); 30 Suppl 1:S20-33.