Astma en COPD en sporten

Voordelen van sporten bij Astma en COPD

Sporten heeft positieve effecten voor mensen met astma en/of COPD. Zowel bij het fysiek, psychisch als sociaal functioneren. Fysieke voordelen zijn:

Dokter Appke voor uw gezondheidsvragen

Bij een langdurige keelpijn wel of niet naar de huisarts? Heeft u een bijsluiter waar u niet uitkomt? Dokter Appke is er voor u!

• Snel én deskundig antwoord op uw gezondheidsvraag
• Online beeldbellen met een huisarts
• Stuur een foto mee van uw klacht
• Uw gegevens zijn veilig en blijven vertrouwelijk
• Ook 's avonds, in het weekend én op feestdagen bereikbaar

Download Dokter Appke

• conditieverbetering.
• daling van de ademhalingsfrequentie en de hartfrequentie.
• verbeteringen in het longsysteem, de lichaamshouding en de spiermassa.
• meer kracht en uithoudingsvermogen van de spier.

Voordelen bij het psychisch en sociaal functioneren zijn:

• een betere acceptatie van de aandoening.
• het gemakkelijker omgaan met de ziekte.
• het inzien van de eigen mogelijkheden en beperkingen die door sporten aan het licht komen.
• het voorkómen van een sociaal isolement.

Sporten levert meestal geen verbetering op bij de longfunctietesten. Naast de vele positieve effecten van sporten kunnen er ook negatieve effecten optreden. Hiervoor zijn meestal goede oplossingen te vinden.

Sporten met astma

Is er sprake van astma, maar tussen de aanvallen is de longfunctie ongestoord? Dan kan er goed gesport worden. Het probleem hierbij is dat bepaalde vormen van sporten een aanval kunnen oproepen. Dan treedt een zogenaam¬de inspannings¬astma op. Dit is soms het geval bij intensieve sporten of bij sporten onder koude omstandigheden. 

Mensen met astma hebben al bij korte en matige inspanning last van samentrekkingen van de luchtpijp (bronchoconstrictie). Daarom is een goede warming-up voor hen meer een must dan voor mensen zonder longproblemen. Eventueel kan preventief een luchtwegverwijdend medicijn ingenomen worden. Sporten tijdens een verergering van de ziekte (exacerbatie) is af te raden.

Sporten met COPD

COPD staat voor Chronic Obstructive Pulmonary Disease. Dat is Engels voor een chronisch obstructieve longziekte. COPD is chronisch en niet te genezen. Mensen met COPD hebben een stoornis in hun ademhaling. Dit zorgt voor meer koolzuurgas in het bloed tijdens inspanning. Koolzuur is een afvalproduct dat ontstaat als het lichaam energie verbruikt. Een herstelprogramma is belangrijk. Met oefeningen voor de mobiliteit, ademhaling en ontspanning. De spiergroepen die helpen bij de inademing dienen te worden versterkt. 

Beperkingen van de zuurstofopname komen vaak voor bij longemfyseem. Dit is te merken aan een te lage zuurstofverzadiging van het bloed tijdens inspanning. Mensen die een beperkte zuurstofopname hebben, zijn gebaat bij een programma dat gericht is op de ergonomie. Er zijn oefeningen voor:

• het mobiliseren van de wanden van de borstkas.
• de ademhaling, met een lage frequentie.
• een uitvoering met behulp van extra zuurstoftoevoer.

Problemen tijdens het inspannen bij COPD kunnen ook ontstaan doordat de ademhalingsspieren tekortschieten. Door een veranderde stand van de borstkas verloopt de ademhaling minder efficiënt. 

Daarnaast moeten de ademhalingsspieren harder werken door de verstopping in de luchtwegen. Samen zorgt dit voor meer zuurstofverbruik en snelle vermoeidheid van de ademhalingsspieren. In sommige gevallen kost het ademen in rust al veel inspanning. Dan is er weinig extra ventilatie mogelijk voor het leveren van inspanning.

 

Risico's van sporten voor mensen met COPD

De volgende risico’s kunnen van toepassing zijn voor sporters met COPD:

• Zuurstofgebrek in de weefsels tijdens inspanning. Bij mensen met COPD die ook veel problemen hebben in het hart- en vatenstelsel kan dit leiden tot complicaties: o hartritmestoornissen o verhoogde druk in de longvaten (pulmonale hypertensie) o hartfalen.
• Het ontwikkelen van inspanningsastma of een bepaalde longfunctiestoornis.

Sportadvies

Mensen met astma en/of COPD kunnen in aanvalsvrije perioden aan alle gewenste sporten deelnemen. Tenzij ze een risicogroep vormen. Na een warming-up is het goed dat de oefeningen tijdens het sporten een aeroob karakter (duursporten) hebben. Met regelmatige rustpauzes. Middels duursporten verbeterd de algemene conditie. Omdat de conditie verbeterd, kunt u met minder zuurstof dezelfde inspanning leveren. Daarnaast neemt de kracht van de hulpademhalingsspieren toe waardoor het ademen makkelijker wordt. 

Algemene regels voor sportdeelname door mensen met astma en lichte vormen van COPD:

• Tijdens een verergering van de ziekte (exacerbatie) kan beter niet gesport worden.
• Neem preventieve medicatie in bij het sporten met inspanningsastma.
• Preventieve medicatie is ook goed bij sporten waarbij allergieën een rol spelen (paardrijden, veldsporten). (Als vermijden van deze omgeving geen optie is.)
• Zorg altijd voor een goede warming-up voor het sporten. Rustig beginnend en geleidelijk toenemend in zwaarte.
• Zwemmen geeft de minste aanleiding tot inspanningsastma.
• Sporten op grote hoogte (hoger dan 2000 meter) kan door plotselinge inspanningsastma tot levensbedreigende situaties leiden. Bijvoorbeeld bij alpinisme, parachutespringen, ballonvaren, zweefvliegen en deltavliegen.
• Er is risico op inspanningsastma bij alle intensieve sporten en bij het sporten onder koude omstandigheden. Dit geldt niet alleen voor schaatsen, langlaufen, skiën, maar ook voor hardlopen, wielrennen, voetbal en hockey. Zo lang mogelijk door de neus of door een sjaal ademen tijdens sporten in koud weer, kan een aanval voorkomen.
• In het pollenseizoen vormen buiten- en veldsporten een grote allergeenbelasting. Voor mensen die hier gevoelig voor zijn. Deze sporten hoeft men niet af te wijzen, daar pollen in het pollenseizoen overal vrij door de lucht vliegen. Dat is niet te vermijden.

• Vooral intensieve sporten zonder duidelijke herstelfase kunnen problemen opleveren. Het is beter om te kiezen voor sporten waarbij het duurkarakter (fietsen, wandelen, zwemmen) ook minder intensief kan zijn. Of voor sporten met een kortdurende piekbelasting. Zoals volleybal, (tafel)tennis, honkbal, gymnastiek/turnen en technische atletieknummers.
• Competitief ingestelde teamsporten leiden nogal eens tot overschrijding van eigen grenzen. Omdat de ambitie van het team hoger kan liggen dan die van de persoon zelf. Zoals bij voetbal, hockey, handbal, basketbal enzovoort.
• Het is onbekend in hoeverre statische krachtsporten de verstopping van longen en luchtwegen kunnen verergeren. Het gebruik van krachtapparatuur in fitnesscentra leidt op de lange duur tot een drukbelasting. Dit kan misschien het verlies van longelasticiteit verergeren en tot emfyseem leiden.
• Sommige mensen hebben longdiffusiestoornissen als gevolg van chronische verstopping van de luchtwegen. Zij kunnen beter geen sport beoefenen, vanwege het ontstaan van zuurstofgebrek in de slagaders.
• Is COPD vastgesteld, dan is sportduiken af te raden. Snorkelen is daarentegen wel toegestaan.
• Na het optreden van koorts is het aan te raden minstens een volle week te wachten met sportieve activiteiten.
• Luchtvervuiling (smog) kan bestaande klachten verergeren. Bij buiten sporten zijn misschien meer medicijnen nodig dan anders. Of er treedt eerder vermoeidheid op. Als er veel smog is en het is warm weer, dan is het beter om binnen te blijven en inspanning te vermijden.
• Wissel inspanning (1-3 minuten) en ontspanning (2-5 minuten) tijdens de warming-up af.

Leefstijladviezen

Naast meer bewegen en sporten zijn ook andere leefstijladviezen van belang. Ze maken het leven met astma en COPD gemakkelijker. Zoals:

• het vermijden van prikkels, zoals smog, huisstofmijt, huisdieren, geuren, enzovoort.
• niet roken.
• een gezond en gevarieerd eetpatroon.

Meer informatie

Longfonds, informatie over astma en COPD 
www.longfonds.nl/ 

Patiëntenbrief van het Nederlands Huisartsen Genootschap over Astma 
http://thuisarts.nl/astma

Patiëntenbrief van het Nederlands Huisartsen Genootschap over COPD 
http://thuisarts.nl/copd

Een sportorganisatie zoeken bij u in de buurt 
www.hartenvaatgroep.nl/leefstijl/sporten-en-bewegen

Maatje vinden om samen mee te sporten 
www.beweegmaatje.nl/index.cfm?act=home.tonen