Alzheimerdementie

Wat is alzheimerdementie?

De ziekte van Alzheimer is de meest voorkomende oorzaak van dementie. Dementie is een niet aangeboren chronische hersenaandoening die de hersenen beschadigt. Chronisch betekent dat het niet over gaat. Voor de ziekte van Alzheimer wordt ook de naam alzheimerdementie gebruikt.

Dokter Appke voor uw gezondheidsvragen

Bij een langdurige keelpijn wel of niet naar de huisarts? Heeft u een bijsluiter waar u niet uitkomt? Dokter Appke is er voor u!

Snel én deskundig antwoord op uw gezondheidsvraag
Online beeldbellen met een huisarts
Stuur een foto mee van uw klacht
Uw gegevens zijn veilig en blijven vertrouwelijk
Ook 's avonds, in het weekend én op feestdagen bereikbaar

Download Dokter Appke

De ziekte van Alzheimer tast de hersenfuncties aan, zoals:

Het geheugen.
Het denken.
De taal.
De oriëntatie.
Het handelen (zoals aankleden).
Schoolse vaardigheden (zoals rekenen).

De meeste mensen met de ziekte van Alzheimer overlijden 8 tot 10 jaar na de eerste symptomen. Dit hangt af van de leeftijd waarop de eerste symptomen ontstaan.

Wie hebben er last van?

De Alzheimerstichting denkt dat er in Nederland 243.000 mensen zijn met een vorm van dementie. Maar bij bijna de helft zou dat nog niet door een arts zijn vastgesteld. Van alle mensen met dementie heeft ongeveer 70 procent de ziekte van Alzheimer.

De meeste mensen met dementie zijn ouder dan 65. Er zijn echter ook ongeveer 12.000 jonge mensen met dementie. 1 op de 5 mensen in Nederland krijgt in de toekomst dementie.

Symptomen alzheimerdementie

De ziekte van Alzheimer ontwikkelt zich sluipend. Het eerste symptoom is een lichte vorm van vergeetachtigheid en verminderde concentratie. Maar niet elke vorm van geheugenverlies duidt op dementie. Vergeten is niet hetzelfde als dementie.

Cognitieve problemen

Naarmate de ziekte erger wordt, komen er symptomen bij:

Het wordt steeds moeilijker om herinneringen op te roepen of iets nieuws te leren.
Het besef van tijd verdwijnt.
Het uitvoeren van taken wordt steeds moeilijker. In het begin gaat het om moeilijke taken, zoals autorijden, koken of het regelen van financiën. Later krijgen mensen ook moeite met veilig douchen of zichzelf aankleden. In een nieuwe situatie of een andere omgeving raken mensen snel het overzicht kwijt en reageren ze verward.
Er ontstaan taalproblemen: iemand komt niet meer op bepaalde woorden of begrijpt minder snel wat er gezegd wordt. Ook krijgen mensen meer moeite met lezen en schrijven.

Deze problemen leiden tot flinke beperkingen in het dagelijks leven. Het niveau van functioneren neemt af: als iemand nog werkt, lukt dat niet meer. Ook hobby’s uitvoeren gaat steeds moeilijker.

Gedragsproblemen

Mensen met de ziekte van Alzheimer krijgen zeer vaak last van gedragsproblemen. Dat kan onder meer zijn:

Onrust en agitatie.
Verlies van initiatief.
Agressie.
Omkering van het dag- en nachtritme.
Dwalen en rondsjouwen met spullen.
Decorumverlies. Bijvoorbeeld in huis urineren, of vloeken.
Angst.
Depressie.
Hallucinaties.

Dit is voor de naasten vaak heel moeilijk om mee om te gaan. Het is vaak een reden dat mensen in een verpleeghuis moeten worden opgenomen.

Lichamelijke problemen

Als de ziekte van Alzheimer in een gevorderd stadium is, krijgen mensen ook lichamelijke problemen. De aansturing door de hersenen van de spieren wordt minder soepel. Bewegingen worden traag en onhandig. Lopen gaat schuifelend en mensen vallen steeds vaker. Soms komen er spiertrillingen voor.
Na verloop van tijd gaan lopen en staan steeds moeilijker. Iemand kan dan alleen nog in een rolstoel zitten. Steeds meer zakt iemand in elkaar, totdat zelfs in een rolstoel zitten niet meer mogelijk is. Dat is het allerlaatste stadium: bedlegerigheid.

Mensen met alzheimerdementie krijgen nog meer lichamelijke problemen, zoals:

Steeds meer gewicht verliezen.
Slikproblemen.
Moeite hebben met het ophouden van de urine en ontlasting.
Epileptische aanvallen.
Een groter risico op longontstekingen en blaasontstekingen.

Oorzaak alzheimerdementie

De oorzaak van de ziekte van Alzheimer is een stapeling van eiwitten (amyloïd en tau-eiwit) in hersencellen. De hersencellen gaan hierdoor kapot. Uiteindelijk blijven er steeds minder cellen over. De ziekte begint in het deel van de hersenen waar het geheugen zit, de hippocampus.

Waarom de eiwitstapeling ontstaat, is nog niet bekend. Er wordt veel onderzoek naar gedaan, zodat de ziekte in de toekomst mogelijk te genezen of te voorkomen is.

Risicofactoren alzheimerdementie

Verschillende factoren vergroten het risico op de ziekte van Alzheimer. Leeftijd is de belangrijkste factor. Boven de leeftijd van 65 jaar neemt het risico sterk toe.

Een klein percentage alzheimerpatiënten heeft een afwijking in het DNA. De ziekte van Alzheimer komt dan vaker in de familie voor en ontstaat meestal al op jongere leeftijd.

Andere risicofactoren voor dementie zijn:

Roken.
Weinig bewegen.
Een hoge bloeddruk.
Weinig mentale bezigheden.
Depressie.
Diabetes.
Sterk overgewicht.

Diagnose alzheimerdementie

Als de ziekte van Alzheimer vroeg wordt opgespoord, kunnen de symptomen beter behandeld worden. Ook kunnen mensen dan zelf hun zorg plannen en hun eigen wensen duidelijk maken. Meestal hoort de huisarts de eerste mogelijke symptomen van dementie. Bij de verdenking dementie doet hij dan de volgende onderzoeken:

Screenend onderzoek naar cognitieve stoornissen.
Lichamelijk onderzoek.
Aanvullend bloedonderzoek.

Het vaststellen van de diagnose dementie is moeilijk. Het vaststellen van de oorzaak van dementie nog moeilijker. Er is ervaring van de arts voor nodig en meerdere hulponderzoeken.

Een huisarts kan mensen verwijzen naar een geheugenpoli, die in veel ziekenhuizen is te vinden. Hier doen specialisten altijd neuropsychologisch onderzoek. Afhankelijk van de klachten is dit beperkt of uitgebreid. Soms volgt er onderzoek naar de vorm van de hersenen (door middel van CT-scan of MRI van de hersenen).

Het is belangrijk om te weten welke vorm van dementie iemand heeft. Soms kan een behandeling nog verbetering brengen of de achteruitgang vertragen. Ook kan de begeleiding aangepast worden aan de specifieke ziekte. Dit geldt ook voor de adviezen aan mantelzorgers (partner, kinderen).

Behandeling alzheimerdementie

De ziekte van Alzheimer kan niet genezen worden.

In het begin kunnen medicijnen het ziekteproces remmen. Maar als de ziekte erger wordt, hebben deze middelen geen effect meer. Deze middelen zijn: Rivastigmine (Exelon), Galantamine (Reminyl), Donepezil (Aricept) en Memantine (Ebixa).

Gedragsproblemen en lichamelijke problemen kunnen soms verbeteren door: Geneesmiddelen, Activiteiten, beweging, muziektherapie en creatieve therapie en op een goede manier communiceren met iemand met dementie.

Daarnaast is vroegtijdige begeleiding van mensen met dementie en hun naasten erg belangrijk. Tegenwoordig worden hiervoor in veel regio’s zogenaamde casemanagers of zorgtrajectbegeleiders ingezet.

Prognose alzheimerdementie

Mensen met dementie gaan langzaam steeds verder achteruit. Er bestaan verschillende stadia van dementie. Daarvoor wordt de term Clinical Dementia Rating Scale (CDR) gebruikt.

CDR 1: iemand kan zichzelf nog geheel zelfstandig verzorgen, maar wel hulp nodig bij bijvoorbeeld koken of financiën.
CDR 2: Iemand heeft hulp nodig bij de lichamelijke verzorging.
CDR 3: Iemand herkent zijn partner of eigen huis niet meer.

Mensen met CDR 3 hebben zoveel hulp nodig, dat zij opgenomen moeten worden in een verzorgings- of verpleeghuis. Mensen met de ziekte van Alzheimer leven gemiddeld nog 8 tot 10 jaar nadat de eerste symptomen zijn begonnen. Dit is afhankelijk van de leeftijd waarop de eerste symptomen zijn ontstaan.

Hoe ga je om met dementie Webinar

Medicinfo heeft in samenwerking met zorgverzekeraar CZ op 17 februari 2016 een webinar over dementie georganiseerd. Het onderwerp van het webinar was ‘Hoe ga je om met dementie?’. De deskundigen die aan tafel zaten, waren Marianne van Tol (zorgconsulent voor Laurens Antonius Binnenweg en werkzaam met jonge mensen met dementie) en Rineke Maarse (mantelzorger). Het webinar werd gepresenteerd door Krijn Schuurman.

Je kunt hieronder het webinar terugkijken. Je krijgt daarin antwoord op onder meer de volgende vragen:

Hoe kan ik iemand met dementie het best helpen en begeleiden?
Wanneer doe ik het goed en wat kan ik beter niet doen?
Ik word niet meer herkend. Hoe ga ik hier mee om?

Meer informatie

Informatie van Alzheimer experience
www.alzheimerexperience.nl

Informatie over de ziekte van Alzheimer
www.alzheimer-nederland.nl

Informatie van de Hersenstichting Nederland
www.hersenstichting.nl/alles-over-hersenen/hersenaandoeningen/alzheimer

Informatie over dementie en de ziekte van Alzheimer van de Nederlandse Vereniging van Neurologie
www.neurologie.nl

Informatie over dementie en de ziekte van Alzheimer van het Nederlands Huisartsen Genootschap
www.thuisarts.nl/dementie

Informatie van het Alzheimercentrum VU Amsterdam
www.alzheimercentrum.nl/

Website voor mantelzorgers van mensen met dementie
www.dementiedebaas.nl/

Jessie van Loon (2006), Pearson Education Benelux. Mijn partner raakt de weg kwijt – Omgaan met dementie.

Ruud Dirkse & Caro Petit (2010), Kosmos Uitgevers Utrecht/Antwerpen. Had ik het maar geweten – moderne dementiezorg.

Paul Dautzenberg (2013). Spreekuur thuis. Ook dementie doet pijn. Over de glijdende schaal van vergeetachtigheid, naar MCI en dementie.