Afgekolfde melk geven

Kolven is moedermelk uit de borst halen zonder dat de baby zelf uit de borst drinkt. Dat gebeurt met de eigen hand of met een kolfapparaat. De meeste vrouwen in Nederland kiezen voor een kolfapparaat. Maar als je eenmaal wat geoefend hebt, gaat het kolven met de eigen hand eigenlijk net zo snel. En het is een stuk goedkoper.

In het begin gaan moeders meestal kolven omdat hun baby niet (goed genoeg) zelf aan de borst kan drinken. Een baby kan daar te zwak voor zijn. Zoals bij een vroeggeboorte. Of moeder en kind zijn niet bij elkaar. Bijvoorbeeld als de baby in het ziekenhuis ligt en moeder gaat naar huis. Later wordt er vaak gekolfd als moeder weer gaat werken.

Vrouwen kolven ook als zij borstvoeding geven en moedermelk over hebben. Zo leggen zij een voorraadje aan in de koelkast of diepvries. Dan kan iemand anders het geven als zij niet zelf bij de baby zijn.

Dokter Appke voor uw gezondheidsvragen

Bij een langdurige keelpijn wel of niet naar de huisarts? Heeft u een bijsluiter waar u niet uitkomt? Dokter Appke is er voor u!

Snel én deskundig antwoord op uw gezondheidsvraag
Online beeldbellen met een huisarts
Stuur een foto mee van uw klacht
Uw gegevens zijn veilig en blijven vertrouwelijk
Ook 's avonds, in het weekend én op feestdagen bereikbaar

Download Dokter Appke

Afgekolfde melk geven als de baby nog niet aan de borst drinkt

Gebruik in het begin geen fles om de afgekolfde moedermelk aan de baby te geven. Drinken uit de fles verschilt namelijk erg van drinken uit de borst. Als de baby uit een fles drinkt, kan het daarna misschien moeite hebben om goed uit de borst drinken. Kies daarom voor voeden via een cupje of via vingervoeden. Een verpleegkundige of kraamverzorgster kan laten zien hoe dat wordt gedaan.

Blijf een baby die nog niet zelf drinkt wel aanleggen aan de borst. Dit is een goede oefening, zowel voor de baby als voor de moeder. Bij hele kleine baby’s zal het voornamelijk om het knuffelen gaan, maar later zal een baby wat melk gaan likken van de tepel en nog wat later echt wat gaan drinken. Na het oefenen kan de afgekolfde melk gegeven worden. Daarna kan de moeder haar borsten leeg kolven.

Dit kost veel tijd en moeite, maar het is erg belangrijk. Als de baby meer kracht krijgt, kan het zelf drinken. Dan blijkt dat het oefenen echt zin heeft gehad.

Voorraad moedermelk aanleggen

Vrouwen die borstvoeding geven en weer gaan werken, willen vaak een voorraadje moedermelk aanleggen. Dat kan prima. De voorraad hoeft namelijk niet zo groot te zijn. Want als de vrouw niet bij haar baby is, kolft zij nieuwe moedermelk die weer mee naar huis genomen wordt. Deze afgekolfde moedermelk kan een volgende keer aan de baby gegeven worden. Zo houdt zij haar voorraad op peil.

De voorraad aanleggen begint als de moeder nog thuis is. Zij kolft nog even na de ochtendvoeding, of kolft tussen twee voedingen in. Alle beetjes samen vormen op een gegeven moment een hele voeding. Bang zijn dat de baby dan te weinig melk krijgt, is niet nodig. Als de baby op verzoek gevoed wordt, zal hij hoogstens een beetje eerder honger hebben.

Eenmaal aan het werk, kolft de moeder haar borsten telkens leeg. Meestal rond het moment dat de baby normaal bij haar zou drinken. Zij mag wettelijk gezien een kwart van haar werktijd aan het voeden van haar baby/kolven besteden. Haar werkdag moet dan wel minimaal 4 uur lang zijn. Soms lukt het kolven beter als de vrouw vaker en korter kolft dan een enkele keer lang. Dat kan. Het maakt niet uit hoe vaak een vrouw kolft op haar werk, het gaat om de totale tijd die zij gebruikt om te voeden/kolven.

Moedermelk bewaren

Voor de houdbaarheid van moedermelk geldt:

Moedermelk is enkele uren houdbaar buiten de koelkast.
Moedermelk is 3 dagen houdbaar in de koelkast (bij een temperatuur van maximaal 4 °C).
Moedermelk is 3 tot 6 maanden houdbaar in de vriezer (-18 °C).
Moedermelk die ontdooid is, moet binnen 24 uur gedronken worden.

Enkele tips voor het bewaren van moedermelk.

Alles waarmee de moedermelk in aanraking komt, moet heel goed schoon zijn.
Zet de moedermelk onder- en achterin de koelkast. Zorg er ook voor dat de verpakking goed is afgesloten.
Zet altijd de datum waarop de melk is gekolfd op de verpakking. Dat geldt voor bewaren in de koelkast en in de vriezer. Om in te vriezen, kunnen bakjes gebruikt worden die geschikt zijn voor etenswaren. Veel vrouwen gebruiken bakjes of zakjes voor ijsklontjes. Het is namelijk erg gemakkelijk om de moedermelk in kleine porties in te vriezen. Zo kan de hoeveelheid erg precies worden bepaald. Dat voorkomt dat er veel moedermelk weggegooid moet worden. Bovendien ontdooit het sneller dan een grote hoeveelheid.
Ontdooi ingevroren melk in de koelkast. Dit duurt ongeveer twaalf uur. Als er geen tijd is om dit te laten ontdooien, kan de melk onder de kraan ontdooid worden. Begin met koud water. Draai de temperatuur langzaam hoger, maar nooit warmer dan lauw. Blijf het flesje constant schudden.
Borstvoeding die ingevroren is geweest, kan anders smaken en ruiken. Laat de baby aan deze andere geur en smaak wennen. Geef dus gerust een keer moedermelk uit de ingevroren voorraad en vries de verse melk in. Zo went de baby aan de verschillende smaken.

Moedermelk vervoeren

Ga zo hygiënisch mogelijk om met afgekolfde melk. Het erg belangrijk dat de moedermelk ook gekoeld van a naar b gaat. Vooral in de zomer kan het erg warm worden in een auto. Een kleine koeltas of koelbox met koelelementen is heel geschikt om de melk in te vervoeren. Sommige kolffabrikanten hebben koeltasjes waarin de kolfflesjes passen. Of tassen met een koelgedeelte voor de afgekolfde melk en een deel voor de kolf. Zet de melk thuis zo snel mogelijk in de koelkast of vries het in.

Moedermelk opwarmen

Moedermelk hoort op kamertemperatuur of lichaamstemperatuur gegeven te worden, dus ongeveer tussen 18 °C en 38 °C. De melk kan het best in warm water verwarmd worden, bijvoorbeeld in een flessenwarmer.

Het is belangrijk dat moedermelk niet te warm gemaakt wordt. Want dan gaan er waardevolle stoffen verloren. Om die reden wordt opwarmen in de magnetron afgeraden. In de magnetron wordt de melk ongelijkmatig verwarmd waardoor het op bepaalde plaatsen aanzienlijk warmer wordt. Dat is niet goed voor de melk. Bovendien bestaat het risico dat de baby zijn mond verbrandt. Opwarmen in een pannetje met heet water of opwarmen onder de hete kraan wordt om dezelfde redenen afgeraden.

Oefenen met de fles

Een baby die vier weken goed uit de borst drinkt, kan uit een fles leren drinken. Dit heeft dan meestal geen invloed meer op hoe goed het kind uit de borst drinkt. Omdat uit een fles drinken een andere manier van drinken is, zal de baby dit moeten oefenen.

Begin met oefenen tussen twee voedingen in. Een kind met honger is veel te gulzig om te oefenen. Geef ook maar een klein beetje, bijvoorbeeld 20 cc. Vaak helpt het als iemand anders dan de moeder de fles geeft.

Op een bepaald moment kan de baby een hele voeding uit de fles drinken. Geef de baby altijd afgekolfde melk uit de fles. Kolf erna want als het drinken uit de fles toch niet lukt, kan de moeder alsnog borstvoeding geven.

Hoeveel afgekolfde melk per fles?

Een berekening laat zien hoeveel afgekolfde moedermelk er in een fles hoort. De rekenregel is: 150 cc voeding per kilo lichaamsgewicht, gedeeld door het aantal voedingen per 24 uur. Uiteindelijk drinken baby’s gemiddeld zo’n 800 milliliter moedermelk per 24 uur.

Een voorbeeld. De baby weegt 4200 gram en drinkt 7 keer per dag. Dan wordt de rekenregel als volgt:
150 (cc) x 4,2 (kilo) = 630 cc.
630 (cc) : 7 (voedingen) = ongeveer 90 cc per fles.

Houd bij deze berekening het volgende in de gaten:

Deze berekening is een richtlijn. Een baby hoeft niet verplicht deze hoeveelheid op te drinken. De hoeveelheid is zo ook aan de ruime kant.
Lijkt het alsof een baby niet voldoende heeft aan deze hoeveelheid? Kijk dan hoe snel hij de fles leeg heeft. Dit kan snel gaan omdat een baby flink moet zuigen voor borstvoeding en een fles gemakkelijker leeg loopt. Gebruik dan een speen die minder gemakkelijk moedermelk doorlaat. Dat is ook echt prettiger voor de baby.
Een belangrijk hulpmiddel om te zien of een baby goed drinkt, zijn de luiers. Als een baby tevreden is en voldoende plasluiers heeft, is het goed.
Als er gestart wordt met vaste hapjes, wijkt een kind nog meer af van deze berekening. Maar dat is pas rond de 6 maanden.

Afgekolfde melk geven aan premature of zieke baby’s

Premature (te vroeg geboren) of zieke baby’s krijgen vaak voeding via een sonde. Dat is een slangetje van de neus naar de maag. Toch heeft het zin om een baby in zo'n geval bij de moeder te leggen om borstvoeding te oefenen. Het kan dat de baby zo al een beetje borstvoeding binnenkrijgt. En zo niet, dan is het huid-op-huid contact voor deze baby ook heel erg belangrijk. Als het oefenen is afgelopen, kan de sondevoeding gegeven worden. De baby leert zo dat happen naar de borst en bij moeder liggen betekent dat het eten krijgt.

Meer informatie

Informatie over afkolven van de Vereniging Borstvoeding Natuurlijk
www.borstvoedingnatuurlijk.nl/afkolven

Informatie over afkolven van de La Leche League
www.lalecheleague.nl/afkolven-en-bewaren

Informatie over borstvoeding/kolven bij een te vroeg geboren baby van de Vereniging Borstvoeding Natuurlijk
www.borstvoedingnatuurlijk.nl/borstvoeding-couveusebaby

Informatie over borstvoeding/kolven bij een te vroeg geboren baby van de La Leche League
www.lalecheleague.nl/premature-baby

Meer informatie over borstvoeding/kolven bij een te vroeg geboren baby van het Kenniscentrum Borstvoeding:
www.borstvoeding.com/prematuren/protocol